Kansengelijkheid - De evenwichtige gemeente

Portefeuillehouders: Groothuismink, van der Laan, Slegers, Tuijn

Doelstelling

We willen een gemeente zijn waarin iedereen gelijke kansen heeft en volwaardig kan meedoen in de samenleving. We zetten (heel jonge) kinderen en jongeren, en hun ouders, op de eerste plaats. We zorgen voor een stevig vangnet om stress door o.a. langdurige schulden te verminderen. We bevorderen dat ieder kind een kansrijke start maakt in het leven en talenten kan ontplooien. Dat betaalt zich een heel leven lang terug. Bestaanszekerheid en betekenisvol zijn in de samenleving zijn heel belangrijk om stress en gezondheidsproblemen te voorkomen. Daarom zetten we in op actieve deelname in het arbeidsproces van schoolverlaters en van volwassenen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
Het maakt uit waar je wieg staat in Zaanstad en daar willen we wat aan doen. We werken aan meer diverse wijken waar kinderen kunnen opgroeien in een kansrijkere, stimulerende, open en diverse omgeving, omdat dit concentratie van armoede en kansenongelijkheid vermindert. We zorgen voor een leefbare, groene en veilige woonomgeving, waarin mensen elkaar makkelijk kunnen ontmoeten, met een structureel sport- en cultuuraanbod dichtbij, zodat iedereen een leven lang kan meedoen en er bij hoort.

Visie

Ons toekomstbeeld is een evenwichtig en rechtvaardig Zaanstad, waarin iéder kind en jongere gelijke kansen heeft om talenten te ontplooien en vaardigheden te ontwikkelen. Waar bewoners zich thuis voelen en zich ondersteund weten bij zaken die in hun leven kunnen belemmeren (gezondheid, inkomen, huisvesting). Een gemeente waarin we er allemáál mogen zijn en gewaardeerd worden om wat we te bieden hebben, ongeacht achtergrond, leeftijd, geboorteplaats of identiteit.

Verschillen tussen mensen zullen er altijd zijn. Maar soms stapelen ongunstige factoren, waar je als persoon weinig of niets aan kunt doen, zich op en maak je een slechte start in het leven. Als je geen woning hebt en er geen goede voorzieningen zijn in de buurt, dan belemmert dat het ontplooien van je talenten en is er sprake van kansenongelijkheid. Dat heeft negatieve effecten op sociale mobiliteit, sociale cohesie, vertrouwen in instituties en het leidt tot hoge maatschappelijke kosten. Het zorgt voor verspilling van talent op de arbeidsmarkt, terwijl juist iedereen hard nodig is.

Kansenongelijkheid komt in de ene wijk meer voor dan in de andere. Mensen die om allerlei redenen in kwetsbare omstandigheden verkeren, wonen steeds meer bij elkaar. Dat is zichtbaar in een aantal wijken waar de ongunstige factoren zich opstapelen, vooral in Zaandam-Zuid, Poelenburg, Peldersveld, Rosmolenwijk, Kogerveldwijk en bepaalde delen in Wormerveer en Krommenie.

Een gezonde economische ontwikkeling is een randvoorwaarde om kansengelijkheid te bevorderen. Dat betekent dat er voldoende en diverse werkgelegenheid moet zijn, dicht bij waar mensen wonen. Alle talenten zijn nodig om een bloeiende gemeente te zijn. Daarom maken we verschil en investeren we meer in die bewoners, in die delen van de stad, die nu achterblijven. We bieden bewoners kansen en spreken hen aan op hun mogelijkheden. Extra investeringen richten zich op de oorzaken van ongelijke kansen. Het betekent niet dat we elders niet meer investeren. Het is geen alles of niets. Het gaat er om verschil te maken daar waar die verschillen ontwrichtend zijn.

Als gemeente bereiken we dit nooit alleen. We zijn één van de spelers in het krachtenveld in de levens van kinderen, jongeren en volwassenen, en in de dynamiek van wijken. Daarom is goede samenwerking met bewoners, maatschappelijke partners zoals het onderwijs, werkgevers, sport- of cultuurinstellingen, of een pact of bondgenootschap, cruciaal om te bereiken dat we de verschillen in kansen daadwerkelijk verkleinen.

Wat dragen andere begrotingsprogramma’s bij aan dit programma

Gezondheid draagt bij aan kansengelijkheid vanwege het streven naar het verkleinen van gezondheidsverschillen. De focus ligt op de voorkant van het leven. Daar valt de grootste winst te behalen voor bijvoorbeeld een gezonde hersenontwikkeling, zoals de taal- en motorische ontwikkeling van heel jonge kinderen. Met gerichte preventie inzetten op een gezonde leefstijl (voeding, verminderen drank & middelengebruik, psychische weerbaarheid, deelname aan sport en cultuur en stressreductie) van (aanstaande) ouders van heel jonge kinderen (eerste 1000 dagen!) draagt eraan bij dat iemand later talenten daadwerkelijk kan ontplooien en in goede gezondheid oud kan worden. Dat is vooral belangrijk voor gezinnen die in kwetsbare omstandigheden leven, zoals in Zaandam-Oost maar ook daarbuiten. Sport(verenigingen) dragen bij aan participatie, ontmoeting en verbinding en plezier in bewegen.

Economie, kunst en cultuur draagt aan meer kansengelijkheid bij door te streven naar voldoende en stabiele werkgelegenheid waardoor meer kwetsbare mensen werk en een stabiel inkomen hebben. Zo groeien minder kinderen op in armoede. Belangrijk zijn: bereikbaarheid van werk, voldoende aandacht op de scholen voor loopbaanoriëntatie, een betere match tussen onderwijs en arbeidsmarkt, een leven lang leren en het faciliteren en stimuleren van de creatieve sector. Door betrokkenheid van bedrijven krijgen meer kwetsbare jongeren een stageplek en werk. Cultuureducatie en –participatie zijn vormend en essentieel voor de talentontwikkeling en kansen van kinderen. Deelname hieraan bevordert het zelfvertrouwen, het oplossend en creatieve vermogen en andere vaardigheden die nodig zijn op de arbeidsmarkt en in het hele leven. Er is aandacht voor het verbeteren van digitale geletterdheid, het aanbod en de toegang tot kunst en cultuur, zodat meer mensen toegang hebben tot kennis, ontwikkeling en informatie. Daarvoor is een (culturele) infrastructuur nodig die participatie, ontmoeting en verbinding faciliteert, met extra inzet in de wijken waar de kansenongelijkheid het grootst is.

Duurzaamheid draagt bij aan meer kansengelijkheid door de focus op het tegengaan van energiearmoede. De investeringen voor de energietransitie worden juist daar gedaan waar inwoners een groot deel van hun inkomen kwijt zijn aan de energierekening en inwoners zelf weinig kunnen investeren in de verbetering daarvan.
Op welke plekken in de stad de onderwijsgebouwen aan duurzaamheid een bijdrage kunnen leveren, hebben we in beeld. Deze extra benodigde investeringen voor energie neutrale onderwijsgebouwen zijn vastgelegd in het Integraal Huisvestingsplan 2020-2035.
We zetten in op groen en meer klimaatadaptieve schoolpleinen van bestaande en nieuwe scholen.

Veiligheid draagt bij aan meer kansengelijkheid door de aandacht voor leefbaarheid en veiligheid in de wijken waar dat sterk onder druk staat. Wijken waar veel armoede voorkomt en waar de verleiding van het snel geld verdienen lokt, zoals in Poelenburg en Peldersveld. De inzet is om te voorkomen dat kinderen met ondermijnende criminaliteit in aanraking komen en daarbij ingeschakeld worden (BOTOC, Preventie met Gezag). Het aanbieden van naschoolse faciliteiten in deze wijken op het gebied van o.a. sport en cultuur kan hieraan bijdragen door de weerbaarheid te vergroten en jongeren alternatieven te bieden.

Verstedelijking draagt bij aan meer kansengelijkheid door te streven naar meer gemengde wijken waarin sociale huurwoningen, midden-huur- en koopwoningen op een evenwichtige manier zijn verdeeld. Dat betekent iets voor alle wijken van de stad. Verduurzaming van de bestaande woningvoorraad helpt om energiearmoede te beperken. Bij gebiedsontwikkeling zorgen we voor een toegankelijk en passend aanbod van voorzieningen op het gebied van zorg en ondersteuning, onderwijs, sport, cultuur en mobiliteit. We zorgen voor een leefbare, groene en veilige woonomgeving, waarin mensen elkaar ontmoeten. Zaanstad stelt als experiment woningen met voorrang ter beschikking aan onderwijs- en zorgpersoneel.

Samen werken aan Zaanstad draagt bij aan kansengelijkheid door te zorgen voor een inclusieve organisatie die in voldoende mate een afspiegeling is van de Zaanse samenleving. Hierbij gaat het om inclusiviteit in brede zin, open staan voor verschillen en andere perspectieven. Met het beleid rond social return on investment (SROI) stimuleren we onze contractpartners om een positieve bijdrage te leveren aan onze samenleving en opgaven.