Overzicht van incidentele baten en lasten
In de gemeentewet is opgenomen dat de begroting en het financieel meerjarenperspectief 'structureel en reëel in evenwicht' dienen te zijn. Hiermee wordt door de wetgever beoogd dat gemeenten structurele lasten moeten dekken met structurele baten. Om inzicht in de structurele en incidentele lasten en baten te geven, maakt het onderstaande overzicht deel uit van de begroting.
Het onderscheid tussen incidenteel en structureel is niet altijd even helder. De commissie BBV heeft daarom in een notitie dit onderscheid meer ingekaderd. De richtlijn is dat, als de tijdelijke baten en/of lasten zich gedurende maximaal drie jaar voordoen, het gaat om ‘eenmalige zaken’. Voor onttrekkingen aan reserves wordt in beginsel gesteld dat deze incidenteel van aard zijn. Onderstaand een nadere verheldering:
- Incidentele baten en lasten zijn baten en lasten die onder ongewijzigd beleid en omstandigheden voor maximaal drie jaar vaststaan. Rijksbijdragen, subsidies en projecten die langer dan 3 jaar lopen, maar waar vooraf van bekend is dat die bijdrage, subsidie of het project op termijn stopt, worden als incidenteel beschouwd.
- Toevoegingen en onttrekking aan reserves en voorzieningen worden altijd als incidenteel beschouwd.
- Indien bestaand structureel beleid, niet zijnde een tijdelijke geldstroom, binnen drie jaar een wijziging ondergaat dan worden de daarmee samenhangende baten en lasten in het begrotingsjaar niet als incidenteel aangemerkt.
In onze financiële verordening die in december 2019 is vastgesteld is artikel 15 gewijd aan de incidentele baten en lasten. Hier is opgenomen dat:
- In het overzicht incidentele baten en lasten dat in de begroting en jaarrekening op grond van het BBV dient te worden opgenomen worden incidentele baten en lasten gespecificeerd vanaf € 200.000. Incidentele baten en lasten kleiner dan € 200.000 worden als ‘overige’ per programma opgenomen. Dit grensbedrag geldt niet voor incidentele baten en lasten als gevolg van dotaties en onttrekkingen aan de reserves, deze worden altijd apart opgenomen.
- Het college presenteert behalve het overzicht incidentele baten en lasten in de begroting ook het overzicht structureel begrotingssaldo.
| (Bedragen x € 1.000) | |||
|---|---|---|---|---|
Structurele baten en lasten | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
Saldo baten en lasten | 2.000 | -10.524 | -15.642 | 3.107 |
Toevoegingen reserves | 35.221 | 25.529 | 27.226 | 10.303 |
Onttrekkingen reserves | -37.221 | -15.005 | -11.584 | -13.410 |
Begrotingssaldo na bestemming | 0 | 0 | 0 | 0 |
Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 11.454 | 14.048 | 19.847 | -483 |
Structureel begrotingssaldo | -11.454 | -14.048 | -19.847 | 483 |
(Bedragen x € 1.000) | ||||||
Programma Omschrijving | Exp / Res | Lasten/Baten | Som van 2023 | Som van 2024 | Som van 2025 | Som van 2026 |
Kansengelijkheid - De evenwichtige gemeente | Exploitatie | Baten | -14.411 | -1.430 | -883 | -766 |
Exploitatie | Lasten | 17.010 | 2.642 | 814 | 1.054 | |
Reserve | Baten | -3.306 | -1.130 | 0 | 0 | |
Reserve | Lasten | 399 | 399 | 399 | 399 | |
Totaal Kansengelijkheid | -307 | 481 | 330 | 687 | ||
Verstedelijking - De leefbare gemeente | Exploitatie | Baten | -53.346 | -42.758 | -26.719 | -25.640 |
Exploitatie | Lasten | 57.076 | 44.067 | 27.064 | 24.616 | |
Reserve | Baten | -21.198 | -9.498 | -9.654 | -7.818 | |
Reserve | Lasten | 27.608 | 19.625 | 19.707 | 19.024 | |
Totaal Verstedelijking | 10.141 | 11.437 | 10.399 | 10.183 | ||
Duurzaamheid - De duurzame gemeente | Exploitatie | Baten | -3.745 | 0 | -34 | -23 |
Exploitatie | Lasten | 5.268 | -787 | 1.025 | 1.025 | |
Reserve | Baten | -1.928 | -258 | -220 | -123 | |
Reserve | Lasten | 0 | 500 | 500 | 500 | |
Totaal Duurzaamheid | -404 | -544 | 1.271 | 1.379 | ||
Gezondheid - De gezonde gemeente | Exploitatie | Baten | -90 | -90 | -90 | 0 |
Exploitatie | Lasten | 4.012 | 26 | 240 | 0 | |
Reserve | Baten | -345 | -345 | -345 | -345 | |
Reserve | Lasten | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Totaal Gezondheid | 3.577 | -410 | -195 | -345 | ||
Economie, kunst & cultuur - De welvarende gemeente | Exploitatie | Baten | -185 | 0 | 0 | 0 |
Exploitatie | Lasten | 1.237 | 1.100 | 1.500 | 0 | |
Totaal Economie, kunst & cultuur | 1.052 | 1.100 | 1.500 | 0 | ||
Veiligheid - De veilige gemeente | Exploitatie | Baten | 0 | 0 | 0 | 0 |
Exploitatie | Lasten | 196 | 84 | 0 | 0 | |
Totaal Veiligheid | 196 | 84 | 0 | 0 | ||
Samen werken aan Zaanstad | Exploitatie | Baten | -77 | -77 | -77 | -77 |
Exploitatie | Lasten | -22 | -11 | 0 | 1.015 | |
Reserve | Baten | 0 | 0 | 0 | -1.015 | |
Reserve | Lasten | 210 | 210 | 210 | 193 | |
Totaal Samen werken aan Zaanstad | 111 | 122 | 133 | 115 | ||
Financiën | Exploitatie | Baten | 0 | 0 | 0 | 0 |
Exploitatie | Lasten | 0 | 0 | 0 | 0 | |
Reserve | Baten | -9.917 | -3.017 | 0 | -2.689 | |
Reserve | Lasten | 7.005 | 4.796 | 6.410 | -9.812 | |
Totaal Financiën | -2.912 | 1.779 | 6.410 | -12.502 | ||
Totaal | 11.454 | 14.048 | 19.847 | -483 | ||
In de bijlage reserves is het verloop van de reserves per begrotingsprogramma te vinden. De (grotere) incidentele baten en lasten in de exploitatie worden hieronder toegelicht.
Programma kansengelijkheid- de evenwichtige gemeente:
Het grootste incidentele effect komt door de opvang van vluchtelingen op de riviercruiseschepen Lisabelle en Cezanne, die minimaal tot en met november 2023 blijven. Hiertoe zijn lasten en baten (rijksbijdrage) voor € 11,2 mln. begroot.
Voor de woonunits die Zaanstad heeft gekocht zijn € 0,7 mln. kapitaallasten begroot. Hierbij zijn we er van uitgegaan dat het rijk deze lasten vergoed.
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is er voor het herstel en ontwikkeling van het onderwijs tijdens en na corona. Hiervoor hebben we incidentele baten (rijksbijdrage) en lasten in de periode 2023 tot en met 2025 voor respectievelijk € 1,1 mln., € 0,65 mln. en € 0,11 mln. Samen met het bedrag wat in 2022 besteed wordt gaat het om een bedrag van € 3 mln.
In 2023 is voor de leefgeldregeling Oekraïners € 0,8 mln. begroot. Dit is gedekt door rijksbijdrage.
In 2023 is het vervolg project local Heroes begroot voor € 0,4 mln. Dit is gedekt door een subsidie.
Voor het vergroten van kansen voor de jeugd is € 1,5 mln. begroot in 2023 en € 0,7 mln. in 2024 Dit is gedekt door een bijdrage uit de regiodeal (bestemmingsreserve)
Tijdelijke huisvesting in Kreekrijk (Saendelft West) kost in 2026 een bedrag van € 0,4 mln.
Programma verstedelijking- de leefbare gemeente:
De grondexploitaties zijn als incidenteel opgenomen (budgettair neutraal). Dit komt zowel bij de lasten als de baten in de periode 2023 tot en met 2026 opgenomen voor respectievelijk € 54 mln., € 43 mln., € 27 mln. en € 25 mln.
Het investeringsfonds en transformatiefonds zijn sinds deze begroting onderdeel van dit programma.
Programma duurzaamheid- de duurzame gemeente
Voor energiearmoede hebben we een specifieke uitkering gekregen en die is zowel bij de baten als bij de lasten voor € 2,5 mln. begroot in 2023.
Voor het project diffuus lood is in 2023 € 2,5 mln. begroot. Dit wordt gedekt vanuit de bestemmingsreserve en een rijksbijdrage.
Op grond van het coalitieakkoord is voor de jaren 2023 tot en met 2026 jaarlijks € 1 mln. begroot en voor klimaat jaarlijks € 0,5 mln. op dit programma.
Programma gezondheid- de gezonde gemeente
In 2023 is vanuit het investeringsfonds € 3,8 mln. in de exploitatie begroot voor sportpark Hoornse veld.
Voor de uitvoering jeugdteams is in 2023 een incidentele post van € 0,25 mln. opgenomen.
Programma economie, kunst en cultuur
Voor toetreding tot de ROM invest MRA is in de periode 2023 tot en met 2025 € 0,5 mln. per jaar begroot.
Voor roze zaterdag is in 2025 € 0,7 mln. begroot en de voor de viering van 50 jaar Zaanstad in 2024 € 0,6 mln.
Programma veiligheid
Geen baten of lasten > € 0,2 mln. die toelichting behoeven.
Programma samenwerken aan Zaanstad
In het jaar 2026 is € 1 mln. in de exploitatie opgenomen voor het geval wethouders op wachtgeld komen. Dit wordt dan gestort in de voorziening wachtgelden. De dekking vindt plaats uit de bestemmingsreserve wachtgelden.
Hoofdstuk financiën
In de exploitatie geen relevante posten. Voor de mutaties op reserves zie hiertoe de toelichting op de bijlage reserves.