Onderhoud kapitaalgoederen

Riolering zorgt voor de afvoer van ons afvalwater, waardoor overlast, stank en risico’s voor de volksgezondheid worden beperkt. Gezien het belang van riolering in een stedelijke omgeving zijn de riolerings- en waterzorgtaken vastgelegd in de Waterwet en de Wet Milieubeheer. Het gemeentelijk beleid geeft invulling aan de zorg voor afvalwater, hemelwater en grondwater en is vastgelegd in het verbreed gemeentelijke rioleringsplan (VGRP). Dit plan is geschreven voor de periode 2020-2024.

Kwaliteitsniveau

De Zaanse riolering voldoet aan de landelijke richtlijnen voor milieutechnisch functioneren en aan de provinciale eis om het rioolstelsel kostendekkend en kwalitatief in stand te houden.

De gemeente streeft voor de riolering een situatie na waarbij alleen het echte vuile water wordt ingezameld en getransporteerd naar een rioolwaterzuivering. Door aanpak bij de bron wordt voorkomen dat vuilwater ontstaat. Dit geldt met name voor regenwater, dat schoon moet blijven en bij voorkeur afgevoerd moet worden naar oppervlaktewater. Het afkoppelen van regenwater is duurzaam omdat het leidt tot lagere energiebelasting voor het zuiveren van afvalwater.

Onderhoudsplan

De volgende onderhoudsplannen zijn van toepassing:

Regelmatige inspectie van riolering vindt plaats nadat de helft van de verwachte levensduur van een riool is verstreken, in de regel bij een ouderdom hoger dan 30 jaar. Door de slechte bodemopbouw is de levensduurverwachting van de Zaanse riolering relatief kort, gemiddeld 40 jaar. Bij een goede ondergrond wordt de levensduur op minimaal 60 jaar geschat. De frequentie is afhankelijk van de functie en het verwachte verloop van de kwaliteit in de tijd. Bij bedrijfskritische onderdelen als afsluiters, persleidingen, bergbezinkbassins, rioolgemalen en lozingspunten van persleidingen/grote lozers gelden specifieke frequenties. De afgelopen jaren is de onderhoudsachterstand in riolen ingelopen. In 2023 is er voor riolering geen achterstanden in onderhoud.

Door de enorme stijging van materiaalkosten kan er minder kilometer riolering worden vervangen met gelijkblijvend investeringsplafond.
Bovendien leidt schaarste aan materialen en personeel ertoe dat vervangingsprojecten vertraging oplopen.

Speerpunten 2023

• Systeemoverzicht Stedelijk Water (SSW)
  In 2023 wordt gewerkt aan het Systeemoverzicht Stedelijk Water. Hiermee hebben we zicht op de kwaliteit en het functioneren van alle watersystemen. Het opstellen van het SSW ronden we eind 2023 af.

• Water- en rioleringsprogramma
  De looptijd van het huidige Gemeentelijk Rioleringsplan loopt tot 2025. Om vanaf 2025 te beschikken over een herziene versie, die past onder de nieuwe structuur van de Omgevingswet, wordt uiterlijk begin 2024 het nieuwe Water- en rioleringsprogramma aan de raad voorgelegd. In 2023 wordt het Water- en rioleringsprogramma opgesteld.

• Onderhoud en vervanging riolering
  We reinigen de riolering en de kolken en onderhouden de gemalen, drukriolering en bergbezinkbassins. Om een goed beeld te hebben van de kwaliteit van de riolering, inspecteren we deze regelmatig. Zo zorgen we ervoor dat we de riolering op tijd kunnen vervangen of repareren.
  Het investeringsplan voor riolen maakt onderdeel uit van het meerjaren-investeringsplan openbare ruimte (MIP). We bereiden de noodzakelijke rioolvervangingen voor en voeren die uit.

• Samenwerking in de waterketen
  Zaanstad neemt deel aan het samenwerkingsverband Zaanstreek-Waterland op het gebied van rioolbeheer. Daarin wordt onder andere gewerkt aan:
  - Bewust beheer,
  - Verwijderen IBA’s en
  - Het meetplan riolering Laag Holland.

Financiën

Om het rioolstelsel in Zaanstad te beheren, te vervangen en te verbeteren zijn investeringen noodzakelijk. De kapitaalslasten ten gevolge van deze investeringen, in combinatie met de kapitaalslasten uit het verleden en de exploitatiekosten, leiden tot de totale lasten welke door de rioolheffing gedekt worden.

De ingezette lijn om te gaan sparen voor investeringen wordt gecontinueerd om daarmee de schuldenlast op het gebied van riolering te verminderen. Bij vaststelling van de rioolheffing wordt het saldo van baten/ lasten toegevoegd aan de voorziening vervangingsinvesteringen met als doel nieuwe vervangingsinvesteringen versneld af te schrijven. In 2023 worden deze financiële middelen ter hoogte van € 5.318.550 ingezet voor versnelde afschrijving van vervangingsinvesteringen 2023. De inzet van deze spaarbedragen heeft als effect een structureel voordeel van ca € 858.210 op de ontwikkeling van de kapitaallasten.

De egalisatievoorziening riolen kan niet worden ingezet voor het verlagen van de schuldenlast op het gebied van riolering. De egalisatievoorziening is hoger dan het doel waarvoor deze is ingesteld. Daarom onttrekken we in 2023 een bedrag van € 964.227 uit deze egalisatievoorziening en geven een korting op de tarieven. Daarmee stijgt het tarief rioolheffing met 2,3% (conform de prijsindexatie).

Onderstaand financieel overzicht geeft aan op welke wijze de kapitaalgoederen en het onderhoudsbudget financieel is vertaald in de meerjarenbegroting. Dit betreft de exploitatielasten. De investeringsbedragen zelf zie je terug in de paragraaf investeringen.

Kerncijfers

* Gegevens uit 2021. Er wordt momenteel een verbeterslag gedaan in het beheerssysteem.