Product 4.1 Preventie, sporten en bewegen
We weten dat Zaanstad kampt met grote gezondheidsverschillen. Armoede is hiervan één van de meest genoemde oorzaken. We verkleinen die verschillen door een focus op preventie en het bevorderen van gezondheid van onze jeugd. We zetten in op gezondheidsbevordering en beweegstimulering voor inwoners die dat het meeste nodig hebben. We werken samen met partners zoals de GGD in programma’s als het PACT Poelenburg/Peldersveld (Zaandam Oost), op scholen in kwetsbare wijken en voor groepen jongeren die speciale aandacht verdienen (vanwege emotionele, sociale of lichamelijke uitdagingen). Met een gezonde omgeving, het stimuleren van gezonde leefstijl en het geven van het goede voorbeeld streven we naar het vergroten van de gezondheid van de stad. We zien gezondheid in het licht van het brede welzijn van onze inwoners. Het is een combinatie van lichaam en geest en een samenspel tussen de fysieke omgeving en een passend activiteitenaanbod. Beweging heeft een positieve invloed op fysieke en mentale gezondheidsaspecten. Vooral als het gaat om bewegen in de (groene) buitenruimte, individueel en met anderen. Daarom werken we aan voldoende sportvoorzieningen en een efficiënte, duurzame en functioneel ingerichte openbare ruimte. Maar ook aan een veilige sportomgeving met voldoende aandacht voor kansengelijkheid. Gezond worden en blijven doe je niet alleen. Zaankanters zelf, de gemeente en andere partners hebben daarin een rol. Inwoners hebben er baat bij dat de partners zowel op stedelijk als op buurtniveau effectief met elkaar samenwerken. Om zo gezamenlijk te ontdekken wat het beste werkt. Waar mogelijk kiezen we voor bewezen effectieve methoden. |
|---|
Indicatoren
Naam | Realisatie 2018 | Realisatie 2019 | Realisatie 2020 | Realisatie 2021 | Begroting 2023 | Streef- | Bron |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
% Inwoners dat de eigen gezondheid als goed/ zeer goed/ uitstekend ervaart | 87% | 85% | 86% | 84% | 86% | 86% | Zaanpeiling |
% Kinderen 3,9 jaar met overgewicht | 11% | 12% | 12% | 13% | 13% | 12% | JGZ |
% Inwoners dat voldoet aan beweegnorm | nb | nb | nb | nb | nb | 43% | Zaanpeiling |
Toelichting
Ervaren gezondheid
- In de toelichting op dit product en dit programma staat omschreven dat wij streven naar ‘positieve gezondheid’: het doel dat onze inwoners in de breedte welzijn ervaren.
- Dat wil ook zeggen dat je gezondheid niet alleen kan meten in harde indicatoren als gewicht, rookgedrag, alcoholgebruik of medische indicatoren als de hoogte van het cholesterol. Het liefst zou je de ‘positieve gezondheid’ als indicator meenemen. Nu die niet wordt gemeten (dat zou ook een heel andere manier van meten vragen) kiezen we voor deze indicator die zowel het element van eigen regie als de breedte van de gezondheid in zich heeft.
- Als streefwaarde gaan we uit voor het herstel van de situatie voor corona (86%).
Overgewicht
- In de toelichting op dit product staat omschreven dat we ons focussen op preventie, met name bij jongeren, om gezondheidsverschillen te verkleinen.
- Overgewicht op jonge leeftijd is een aardige voorspeller voor gezondheid(sproblemen) op latere leeftijd. We kiezen voor de leeftijd waarop kinderen naar de basisschool gaan, omdat die veel zegt over de uitgangssituatie van kinderen. Het laat mede zien wat de invloed is alle inspanningen gericht op het gezonde gezin. Verder is deze leeftijd een veilige om te kiezen, want 3,9 jaar is gekoppeld aan een vaccinatie-moment, wat ook in Coronatijd gewoon gemeten wordt.
- Als streefwaarde kiezen we voor herstel van de situatie voor corona (12%).
Beweegnorm
- In de toelichting op dit product staat omschreven dat beweging een positieve invloed heeft op fysieke en mentale gezondheidsaspecten, en hoe we beweging stimuleren met als doel deze aspecten te verbeteren.
- Vanuit landelijk beleid van VWS wordt er de komende jaren gestuurd vanuit het principe Health in all policies en bewegen is hier een belangrijke onderdeel van. Uiteraard is sportdeelname ook maar een uurtje sporten per dag, en dit compenseert het huidige zitgedrag lang niet altijd. Daarom is bewegen een betere indicator om te monitoren tav de gezondheid van inwoners. We sturen dus op “bewegen” en het voldoen aan de beweegrichtlijn. Ambitie is dat in 2040 70% van de Nederlandse bevolking voldoet aan de beweegrichtlijn en alle middelen voor gemeenten hieraan gekoppeld worden.
Speerpunten 2023
Preventie
Preventie is de basis van onze inzet op gezondheid. Daarbij leggen we extra focus op het begin van het leven, omdat gezond opgroeien cruciaal is voor je hele verdere leven. Aanstaande ouders en ouders met heel jonge kinderen (tot 2 jaar) in kwetsbare omstandigheden krijgen passende ondersteuning bij sociaal maatschappelijke problematiek voor een optimale ontwikkeling van het (ongeboren) kind.
We richten ons bij preventie onder andere specifiek op de jeugd in kwetsbare situaties en wijken. Zo zorgen we ervoor dat kinderen die het nodig hebben eerder ondersteuning en hulp ontvangen door een versterkt netwerk rondom het onderwijs en extra inzet op scholen. We zetten in op bewezen effectieve en passende interventies (zoals ter vermindering van het aantal conflictscheidingen). Bij de uitvoering van het preventieakkoord richten we ons nog meer op de aanpak van gezondheidsverschillen in Zaandam Oost. We verbinden de uitvoering van het Lokaal Sportakkoord met onze bredere preventieaanpak, onder andere door met partners (waaronder de sportbranche) bewegen als middel in te zetten bij maatschappelijke opgaven zoals overgewicht, beweegarmoede en eenzaamheid. We gaan door met de uitvoering van de succesvolle Zaanse Experiences.
Gezondheid in de openbare ruimte
We werken de uitgangspunten van de Visie op gezondheid en de Omgevingsvisie uit naar uitvoeringshandreikingen voor een gezonde stad. De opgave Gezondheid krijgt een plek in het Structuurplan Openbare ruimte. We gaan daarmee van planvorming naar het realiseren van een zichtbare gezonde buitenruimte, die uitnodigt om actief te zijn en buiten te spelen.
Sportinfrastructuur
We optimaliseren de sportinfrastructuur (nieuw beheermodel buitensport, nieuwe sportaccommodaties) en stimuleren Zaankanters om met plezier meer te bewegen, onder andere door de uitvoering van het uitvoeringsprogramma van de sportvisie.
Regionale gezondheidsvisie
We stellen een regionale gezondheidsvisie op. Hierin leggen we de basis voor het realiseren van een toekomstbestendige GGD Zaanstreek-Waterland, die een stevige bijdrage kan leveren aan gezondere Zaanse inwoners van 0-100 jaar. Deze visie kan de gemeente ook aanscherpen samen met andere regionaal werkende partners zoals de zorgverzekeraar, huisartsenvereniging Zaanstreek-Waterland, ouderenzorg en het ziekenhuis.
Aanpak gezondheidsverschillen
We starten een structureel datalab Gezondheid Zaandam Oost en maken een uitvoeringsprogramma ‘aanpak gezondheidsverschillen op basis van de uitkomsten. Hierbij is de continue input van onderzoeken van studenten in Poelenburg-Peldersveld (STIPP) een grote bron van data.
Beïnvloedbaarheid van de kosten
Beïnvloedbaar
Dit betreft kosten in het kader van slim investeren (€ 2,5 mln) en kosten voor sportbeleid en buitensport (€ 0,1 mln).
Beperkt beïnvloedbaar
Dit betreft de bijdrage aan de gemeenschappelijke regeling Zaanstreek - Waterland (€ 7,2 mln), kosten voor buitensport zoals bijdragen voor voetbal, tennis, AZ en de kosten voor de accommodaties (€ 4,4 mln) en kosten voor sportpark Kalverhoek (€ 0,1 mln).
Niet beïnvloedbaar
Dit betreft rente en afschrijving (€ 1,5 mln).
Op middellange termijn beïnvloedbaar
Dit betreft kosten voor exploitatie van het sportbedrijf (€ 6,4 mln), kosten voor sportbeleid (€ 0,7 mln), personeelskosten (€ 0,9 mln), subsidies voor sportaccomodaties (€ 0,6 mln), huurkosten voor AZ (€ 0,1 mln) en kosten voor de eigen kracht conferentie in het kader van opvoedondersteuning (€ 0,2 mln).