Investeringen

Uitbreidingsinvesteringen zijn investeringen of bijdragen ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwe activiteiten of expansie van de huidige activiteiten. Het betreffen:

• Gebiedsgerichte investeringen (ontwikkellocaties en stedelijke vernieuwingslocaties);
• Infrastructurele projecten;
• Maatschappelijke voorzieningen voor zover het niet gaat om vervangingsinvesteringen of onderhoud.

De besluitvorming over uitbreidingsinvesteringen ten laste van het Investeringsfonds vindt in drie stappen plaats. Iedere stap vraagt besluitvorming door de raad.

• Plaatsing van een investering op de wensenlijst;
• Het reserveren van een bedrag binnen het fonds om de investering mogelijk te maken;
• De kredietaanvraag voor de investering voorleggen aan de raad.

De wensenlijst is een lijst van uitbreidingsinvesteringen waar de raad toe heeft besloten dat deze in aanmerking komen om (in de toekomst) gedekt te worden uit het Investeringsfonds. De wensenlijst kan meer projecten bevatten dan de in het Investeringsfonds aanwezige dekking. Het vermelden van een project op een wensenlijst is onvoldoende om tot uitvoering over te kunnen gaan.

Bij een reservering binnen het Investeringsfonds is de raad akkoord gegaan met verdere voorbereidingen van de investering en het uitwerken van een kredietvoorstel. Een reservering alleen is onvoldoende om tot daadwerkelijke uitgaven over te gaan. Integrale afweging van de gereserveerde uitbreidingsinvesteringen vindt in combinatie met de wensen ieder jaar plaats bij de voorjaarsnota en de begroting. Het financieel kader daarbij wordt bepaald door de omvang van het Investeringsfonds.

Bij de geautoriseerde uitbreidingsinvesteringen met kredietbesluit heeft de raad eerder kredietverstrekkingen gedaan en is het college gemandateerd tot het doen van uitgaven. Een kredietbesluit mag op elk moment aan de raad worden aangeboden. Voor eventuele bijstellingen op de eerder afgegeven kredieten worden in deze Begroting aanvullende kredietvoorstellen ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. De kapitaallasten van de uitbreidingsinvesteringen worden gedekt vanuit het Investeringsfonds.

Algemene opmerking:
Sinds vorig jaar zien we de bouwprijzen fors stijgen. Aanvankelijk was dit grotendeels het gevolg van de invloed van corona op de economie en de beschikbaarheid van grondstoffen en (deel)producten. Op dit moment speelt de oorlog in Oekraïne ook een grote, onzekere, rol. Naast de bouw- en grondstoffenkosten stijgen ook de kosten van energie- en brandstof. De onzekerheid over de beschikbaarheid en levering van onder andere hout, ijzer, beton en technologische materialen blijft toenemen. Dit alles werkt door op onze uitgaven en geeft spanning op meerdere (bouw)budgetten en aanbestedingen. Indien uit geactualiseerde doorrekeningen blijkt dat budgetten verhoogd moeten worden vanwege de hoge indexatie, is dit verwerkt in de financiële tabellen en toegelicht bij het betreffende project.

Projecten met kredietbesluit

Voor de volgende uitbreidingsinvesteringen zijn kredietbesluiten genomen, waardoor de uitvoering is of kan worden gestart.

Toelichting per project

IHP

Voor de actualisatie Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs 2020-2035 (IHP) 22.2 zijn alle projecten in het IHP geactualiseerd voor wat betreft planning, risico’s en budget en is het effect hiervan op het totale programma doorgerekend. Voor de projecten MFA Kreekrijk en MFA Zaans Hout (Inverdan) is dekking beschikbaar gesteld uit het Investeringsfonds. Alle andere investeringen uit het IHP zijn vervangingsinvesteringen en opgenomen in het Meerjareninvesteringsplan (MIP).

• IKC Kreekrijk

IKC Kreekrijk is het nieuwe schoolgebouw voor de basisscholen het Koraal en de Delta in Kreekrijk te Assendelft. Het gebouw is in 2019 in gebruik genomen. Er zijn in 2021 nog kosten opgenomen voor de aansluiting op de openbare ruimte. Tevens wordt de verwijdering van het schoolgebouw in het park in Saendelft in 2022 afgerond. De tijdelijke huisvesting langs het spoor wordt in 2026 verwijderd.

• IKC Zaans Hout (Inverdan Nieuw West)

In Zaandam (Nieuw) West is, onder andere als gevolg van woningbouw, sprake van toenemende leerlingengroei. In Actualisatie 22.1 zijn de projectkaders voor dit project daarom herzien. Het project omvat de vervangende nieuwbouw en uitbreiding van RKBS De Rietvink op de nieuwe schoollocatie aan de Houtveldweg voor maximaal 600 leerlingen. Ook komen er in het gebouw twee gymzalen en een peuterspeelzaal. De ruimte die in de Van Meverstraat vrij komt, zal ter beschikking worden gesteld aan de twee scholen die daar blijven. Het project bevindt zich nu in de ontwerpfase.
De Definitiefase heeft langer in beslag genomen vanwege wijzigingen in de kavel en de uitwerking van de schoolkavel op de openbare ruimte. De ruimtelijke inpassing van een school in een hoog stedelijk gebied dat in ontwikkeling is, is zeer complex en vraagt nauwe afstemming met Stedelijke Ontwikkeling en Supervisie MAAK. Prognose oplevering: voorjaar 2025 (indien er geen bezwaar wordt ingediend).

Huis van de Wijk (Buurthuis Poelenburcht)
Buurthuis de Poelenburcht verkeert in slechte staat, is te klein voor de huidige gebruikers en voldoet niet om ruimte te bieden aan de extra functies die op basis van het Pact Poelenburg Peldersveld nagestreefd worden. Daarbij gaat het, naast de huidige buurthuisfunctie, ook om ruimte voor ontwikkeling, educatie en ontplooiing. Voor die extra functies is door het Rijk, vanuit de regiodeal ZaanIJ, aanvullende financiering beschikbaar gesteld. Eind 2021 heeft de gemeente een  intentie overeenkomst met Rochdale afgesloten. Daarin is o.a. bepaald dat er in de plinten en/of elders binnen de vervangende nieuwbouw van de Spaghettiflat een nieuwe maatschappelijke voorziening wordt gerealiseerd: het Huis van de Wijk. Daarin zullen in ieder geval de huidige gebruikers van buurthuis Poelenburg (buurthuis, Centrum Jong, SWT en Jeugdteam) gehuisvest worden. Inmiddels is ook een gemeentelijke “ wens ” (mede vanuit de intenties uit het Pact Poelenburg/Peldersveld en het college van B&W) een dependance van de bibliotheek in het Huis van de Wijk te vestigen. Ter voorbereiding is begin 2022 de bibliotheek reeds gestart met hun activiteiten in buurthuis Poelenburcht. Er wordt onderzocht of het haalbaar is om de omvang van het Huis van de Wijk uit te breiden van 1.800m2 naar 2.200m2. Daarnaast is het van belang dat er vanuit de gemeente i.s.m. de potentiele gebruikers van het Huis van de Wijk een inhoudelijke beleidsprogramma (= een functioneel Programma van Eisen) wordt opgesteld: wat gaan we op welke wijze doen en welke multifunctionaliteit kan worden gerealiseerd zowel inhoudelijk als qua ruimtegebruik. Op basis van dit document wordt een ruimtelijke Programma van Eisen opgesteld (wie krijgt waar hoeveel m2) alsmede een businessplan (welke huur gaat er gelden voor de gebruikers, welke jaarexploitatie is op het Huis van de Wijk van toepassing).  

MAAK en Rochdale streven er naar eind 2022 een tender op de markt te zetten voor de vervangende nieuwbouw van de Spaghettiflat (incl. Huis van de Wijk). Een van de onderleggers van voor deze tender zijn een functioneel en een ruimtelijk Plan van eisen. Alle ontwikkelingen zullen naar verwachting in november 2022 financieel, juridisch en inhoudelijk uiteen worden gezet in een kredietbesluit voor de Spaghettiflat, wat naar verwachting in november 2022 zal worden aangeboden aan de raad. De verwachting is dat de nieuwbouw in 2026 wordt opgeleverd.

Bij deze actualisatie wordt het budget aanvullend geïndexeerd, omdat bij de actualisatie 22.1 per abuis een te lage indexatie is toegepast (€ 0,22 mln.). In actualisatie 22.1 is het budget geïndexeerd met € 0,1 mln.

Kwaliteit bestaande woningbouw

De funderingsproblemen blijven urgent bij een groot deel van de oude woningvoorraad. De lat ligt hoog met de ambitie om met funderingsherstel naar meer dan 150 herstelde panden per jaar te komen. In de praktijk ligt het aantal nu rond 150 herstelde woningen per jaar. De tendens is stijgend en we hebben het funderingsprobleem duidelijk veel beter onder controle.

In de afgelopen periode hebben de werkzaamheden binnen het programma zich vooral gericht op het informeren en activeren van particuliere eigenaren om de fundering van hun woning te herstellen. De bestede en gereserveerde (reservering landelijk fonds funderingsherstel) middelen zijn hier grotendeels voor bedoeld. Ervaringen van de afgelopen jaren laten echter ook zien dat de problematiek langdurig en complex is en niet alleen met deze aanpak valt op te lossen. Tevens vragen de maatschappelijke vraagstukken als de energietransitie bij de bestaande woningen en het langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen noodzakelijke inzet. De behoefte om in oudere woningen noodzakelijke investeringen te doen stapelen zich op. Voor de toekomst moet rekening worden gehouden met andersoortige investeringen.
Allereerst zal blijken dat als de problematiek rondom duurzaamheid en ‘van het aardgas af’ bij de funderingsproblematiek wordt ‘opgeteld’ het onder aan de streep meer realistisch is om de oude woningen te slopen en nieuwe duurzame woningen terug te bouwen. In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden hiervoor al op verschillende manieren verkend, maar een echte oplossing om dit financieel haalbaar te maken was er niet. Er blijft tot nu toe een onrendabele top welke voor een particuliere eigenaar niet is te financieren. Door financieringsstromen te combineren (landelijk, provinciaal, gemeentelijk, zowel voor fundering en als voor duurzaamheid) komt deze oplossing wel steeds dichterbij.
De stapeling van deze problematieken maakt ook dat er gewerkt is aan een pilot ‘versterken en verduurzamen’ rondom de mogelijkheden voor sloop-nieuwbouw bij particuliere woningen. In samenwerkingsverband met bouwend Nederland en RVO is Zaanstad in 2020 een pilot gestart en deze is geslaagd afgerond. In een aantal gevallen kan sloop van de oude woning en een nieuwe duurzame woning terugbouwen gunstiger zijn dan de oude herstellen. De uitkomsten zijn landelijk gedeeld en RVO heeft aan de hand van de pilot in Zaanstad een handreiking opgesteld.

Inverdan Dam en omgeving

Project Inverdan Dam betreft het uitvoeren van een verhoogd kwaliteitsniveau van de openbare ruimte van de Damkade, Damstraat, Wilhelminastraat en Wilhelminakade. Om de kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte in het hele centrumgebied te versterken en te verduurzamen wordt een gelijk niveau van inrichting van genoemde straten voorgesteld. Het ontwerp van de herinrichting is afhankelijk van de keuzes die worden gemaakt ten aanzien van terrassenbeleid op de Dam. Gelet op de duur van planontwikkeling ten behoeve van de inrichting en het meest geschikte tijdstip om de herinrichting plaats te laten vinden, is de verwachting dat er begin 2025 wordt gestart met de uitvoering.

Hembrugterrein

Zaanstad wil het Hembrugterrein samen met betrokken partijen ontwikkelen tot een gebied met woon- en werkfuncties met ruimte voor bestaande bedrijvigheid in de (haven)omgeving. Op 30 april 2019 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over de beroepen die waren ingediend tegen het Omgevingsplan voor de herontwikkeling van het Hemburgterrein. Het plan is toen in zijn geheel vernietigd.
De vernietiging heeft het gehele proces vertraagd. De geplande publieke investeringen, zoals die zijn opgenomen in het Investeringsfonds, zijn (voor een deel) gekoppeld aan de ontwikkeling van het terrein en verschuiven door de vertraging naar later in tijd. Het Masterplan Hembrugterrein dat de basis vormt voor de verdere planvorming is in april 2021 door de raad vastgesteld. Een ontwerpbestemmingsplan voor de noordkant van het terrein waar een belangrijk deel van het woonprogramma zal worden ontwikkeld is in het tweede kwartaal van 2022 ter inzage gelegd. Direct na de inwerkingtreding van het plan in 2023 zal gestart worden met de publieke investeringen en bouw van de eerste woningen.  

Zaanstad wil het Hembrugterrein samen met betrokken partijen ontwikkelen tot een gebied met woon- en werkfuncties met ruimte voor bestaande bedrijvigheid in de (haven)omgeving. Op 30 april 2019 heeft de Raad van State uitspraak gedaan over de beroepen die waren ingediend tegen het Omgevingsplan voor de herontwikkeling van het Hemburgterrein. Het plan is toen in zijn geheel vernietigd.
De vernietiging heeft het gehele proces vertraagd. De geplande publieke investeringen, zoals die zijn opgenomen in het Investeringsfonds, zijn (voor een deel) gekoppeld aan de ontwikkeling van het terrein en verschuiven door de vertraging naar later in tijd. Het Masterplan Hembrugterrein dat de basis vormt voor de verdere planvorming is in april 2021 door de raad vastgesteld. Een ontwerpbestemmingsplan voor de noordkant van het terrein waar een belangrijk deel van het woonprogramma zal worden ontwikkeld is in het tweede kwartaal van 2022 ter inzage gelegd. Op 13 oktober wordt het definitieve bestemmingsplan voorgelegd aan de raad. Om die reden worden budgetten van de jaarschijf 2022 doorgeschoven naar 2023. Na goedkeuring van de raad zal na de inwerkingtreding van het plan in 2023 gestart worden met de publieke investeringen en bouw van de eerste woningen.  

Hoogwaardig openbaar vervoer (HOV)

Het programma HOV ZaanIJ heeft ten doel een snelle en comfortabele route te creëren tussen Zaanstad en Amsterdam, zodat het Openbaar Vervoer een sterk alternatief vormt voor autoverplaatsingen. Tot en met 2020 zijn in dit kader drie projecten uitgevoerd t.b.v. verbeterde doorstroming van de huidige HOV. Ook maatregelen rondom de Thorbeckeweg maakten oorspronkelijk deel uit van dit programma, maar die zijn inmiddels (ook financieel) onderdeel van het project AVANT. Momenteel is de dam tot dam fietsverbinding met een brug over het zijkanaal H in voorbereiding. Begin 2021 is door Arcadis/ Goudappel Coffeng een eindrapportage van de probleemanalyse HOV ZaanIJ opgeleverd. Met als uitkomst dat de woningbouwopgaven in Amsterdam-Noord en Zaandam er toe leiden dat vanaf circa 2026-2028 de capaciteit ontoereikend wordt om de verwachte vervoervraag op te vangen. Er is daarom een schaalsprong in het OV-systeem nodig. Een belangrijke stap in het realiseren van de schaalsprong op de HOV ZaanIJ is het onderbrengen van het programma bij het rijk-regio programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (SBaB). Er is overeengekomen dat HOV ZaanIJ een cruciale opgave is voor de verstedelijkingsstrategie van de MRA. De betrokkenheid en samenwerking van Rijk en regio is verzekerd door de inbedding van het project in het programma SBaB. Daarmee is de eerder gemaakte afspraak ingevuld om dit regionale project met landelijke betekenis samen verder te brengen. De samenwerkende organisaties de Vervoerregio Amsterdam, provincie Noord-Holland, gemeente Zaanstad en gemeente Amsterdam hebben vervolgens een plan van aanpak opgesteld voor het vervolgonderzoek naar het identificeren van de oplossingen. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de vervoerkundige opties (modaliteiten), maar uitdrukkelijk ook naar ruimtelijke inpassing, wisselwerking met de mogelijkheden voor ruimtelijke en economische ontwikkeling en de bijdrage aan de sociale opgave in Amsterdam-Noord en Zaandam-Oost. Er wordt onderzoek gedaan naar de volgende systemen (modaliteiten) van hoogwaardige openbaar vervoer (HOV): Bus Rapid Transit, Tram/ regio tram en Metro.  Een OV-systeemsprong is zeker niet voor 2032 voltooid. Omdat het capaciteitsknelpunt naar verwachting rond 2026-2028 zal optreden, wordt er opnieuw onderzoek gedaan naar aanvullende maatregelen die op korte(re) termijn effect hebben. Voorbeelden van maatregelen die onderzocht worden zijn de realisatie van doorfietsroutes, verhoging van het huidige aantal bussen op de corridor en extra afvaarten van ponten over het IJ. Een gefaseerde aanleg van de OV-systeemsprong in combinatie met dergelijke korte termijn maatregelen behoort tot de mogelijkheden en wordt nader onderzocht.  In het najaar worden de uitkomsten voor de lange termijn en korte termijn verwacht en van een raming, organisatie en dekkingsvoorstel worden voorzien om bestuurlijk te worden vastgesteld. Op basis daarvan kan dekking in het Investeringsfonds worden herzien. Voor 2022 zijn de middelen nog toereikend.

Kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis

Eind 2020 zijn de werkzaamheden aan de Wilhelminasluis afgerond. Door de gemeente is in het Investeringsfonds een bedrag van € 0,9 mln. gereserveerd voor een kwaliteitsimpuls Wilhelminasluis. De grotere sluishoofden zijn met banken ingericht als prettige openbare verblijfsruimten. Met het op een hoogte aanleggen van de Oostkade is het sluiscomplex de verbindende schakel geworden in de wandelroutes tussen de oostelijke en de westelijke Zaanoever. De materialisatie van de openbare ruimte sluit aan op het Masterplan Inverdan. Een deel van de kwaliteitsimpuls (aansluiting Wilhelminabrug Prins Hendrikkade) wordt uitgevoerd als onderdeel van het project Vervanging kadeconstructie Burchtkade en Prins Hendrikkade. Dit wordt (Europees) aanbesteed en vindt in 2023 plaats. De geplande uitgaven van € 0,05 mln. in 2022 schuiven door naar 2023.

Dam tot Dam fietsroute Brug Zijkanaal H
De brug over zijkanaal H is een belangrijke schakel in de Dam tot Dam-fietsroute. Het is een gezamenlijk project tussen gemeente Zaanstad, gemeente Amsterdam met cofinanciering van de Vervoerregio Amsterdam (VRA). Met de Dam tot Dam-fietsroute verbetert niet alleen de aansluiting van de Achtersluispolder in het stedelijk gebied van de beide steden, maar worden ook Poelenburg en Peldersveld beter verbonden met de rest van de stad. In 2021 is in het bestuurlijk overleg de kostenverdeling overeengekomen op basis van een geraamde investering van 9,4 mln. en is in de begroting van Zaanstad de bijdrage van ruim 1,5 mln. vastgelegd. Amsterdam en Zaanstad zijn risicodragend voor eventuele meerkosten.

De bijdrage aan het project is gefaseerd naar 2023 en 2024. De technische uitwerking en voorbereiding om over te gaan tot aanbesteding wordt gedaan door Amsterdam en vind in 2022 plaats. In deze uitwerking zijn noodzakelijke scope wijzigen en risico’s naar voren gekomen die substantieel kostenverhogend kunnen uitwerken. Gelet op de autonome extreme prijsstijgingen is er extra reden voor uitwerking van deze risico’s en het actualiseren en toetsen van de raming.  Het gevolg is een vertraging van minimaal een half jaar waarbij Zaanstad vooralsnog geen extra middelen beschikbaar stelt.

Fietsenstalling Centrum omgeving Dam

Aan de oostkant van het centrum wordt in de Rozenhof een nieuwe fietsenstalling gerealiseerd. Deze fietsenstalling biedt onderdak tijdens de winkelopeningstijden en het uitgaansleven. Met de opening van de fietsenstalling zal een groot aantal fietsparkeerplaatsen in de openbare ruimte worden weggehaald, onder andere op de Rozengracht. Dit zorgt voor een rustiger straatbeeld. De locatie is de kelderruimte op de hoek Zilverpadsteeg / Czaar Peterstraat. De beschikbare exploitatie budgetten voorzien niet in de benodigde dekking. Alvorens verder te gaan met de planontwikkeling voor deze stalling onderzoekt het college hoe de kosten van de exploitatie van de fietsenstallingen gedekt kunnen worden. Betaald fietsparkeren is een mogelijkheid om de meerkosten te dekken. Dit wordt onderzocht. De geplande uitgaven van € 0,04 mln. in 2022 schuiven door naar 2023.

Busbrug 24 uur openstelling, geluidmaatregelen en no regret maatregelen
In 2019 zijn zogeheten ‘no regret’ maatregelen uitgevoerd om de verkeerssituatie bij de Busbrug ‘De Binding’ te verbeteren en de veiligheid van met name de fietsers te verhogen. Het ging hierbij onder andere om het aanleggen van twee rotondes en het asfalteren van fietspaden. De totale kosten bedroegen € 1,3 mln., waarvan € 0,5 mln. gedekt uit het Investeringsfonds. Dit onderdeel van het project is afgerond.

De planning van de start van de noodzakelijke verkeersveiligheidsmaatregelen voor de 24-uurs openstelling van de Busbrug is in 2022. Het zoeken naar compensatie van de stikstofdepositie, noodzakelijk voor het opstellen van het bestemmingsplan, vraagt extra voorbereidingstijd. Verwacht wordt dat uitvoering eind 2023 kan aanvangen. Voor de uitvoering van deze maatregelen is € 1,56 mln. beschikbaar uit het Investeringsfonds Totaal wordt inclusief proces stikstofdepositie en geluidsmaatregelen € 3,96 mln. aan totale kosten voor 24 openstelling Busbrug verwacht. Zie ook het project reconstructie rondweg de Busbrug op de wensenlijst.

Bereikbaarheidsdeal

Rijk en regio willen investeren in een omvangrijk Multimodaal Mobiliteitspakket in de corridor Amsterdam-Hoorn. Het betreft bereikbaarheidsmaatregelen op het gebied van auto, openbaar vervoer, fiets en mobiliteitsmanagement. Voor Zaanstad is de uitvoering van het pakket cruciaal voor de ambities met MAAK.Zaanstad. Binnen het totale pakket zitten drie belangrijke en al langer gewenste Zaanse integrale bereikbaarheidsprojecten (auto, OV en fiets). Het gaat om de Guisweg, AVANT (Thorbeckeweg) en het ombouwen van de Prins Bernhardweg/A7 tot stadsweg. Daarnaast wordt binnen het totale pakket ook nog eens extra geïnvesteerd in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement (onderdeel Overige). De Zaanse bijdrage aan het totale pakket bedroeg  € 24 mln. Zie raadsinformatiebrief 2019/14203.

• AVANT - Realisatiefase

In het raadsbesluit 2022/3279 Voortgangsrapportage 2 AVANT / aanpak Thorbeckeweg en aanvullend dekkingsbesluit op de uitvoeringsovereenkomst is een aanvullend krediet toegekend van in totaal € 2,5 mln. incl. € 0,2 mln. te de dekken vanuit het Meerjaren Investeringsprogramma. In juli 2022 is de nieuwe cashflow raming bekend geworden en is het project geherfaseerd over de jaarschijven 2022-2027. Daarbij is ook bekend geworden dat de indexatie over de gehele looptijd van 2022 t/m 2027 ongeveer € 1,3 mln. bedraagt. Tot nu toe was indexatie nog niet verder doorgevoerd dan 2022 met een beschikbaar budget van ongeveer € 0,6 mln. Er is met een indexatiepercentage van 5,16% gerekend voor 2022 en voor de resterende jaren met 2,5%. Het is erg onzeker of deze verwachtingen uitkomen. Nu de voorbereiding is geëindigd en de aanbesteding is gestart en alle kaders vast liggen voeren we de geraamde indexatie over de resterende looptijd volledig door. Dit betekent een aanpassing van het indexatiebudget met afgerond € 0,7 mln.

• Afwaardering A7/Prins Bernhardweg

Het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg zit in de planvormingsfase. Voor dit project is € 2,2 mln. in het Investeringsfonds gereserveerd. Aanvullend is € 1,3 mln. vanuit de Woningbouwimpuls beschikbaar. De exacte kosten van het project zijn nog niet bekend door noodzakelijke (tijdelijke) maatregelen in het knooppunt Zaandam. Over de precieze invulling daarvan en de financiering lopen nog gesprekken met Rijkswaterstaat waarvan de uitkomsten onder tijds en financiële druk staan.

Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg

Bij de vaststelling van de Begroting 2021 heeft de gemeenteraad Amendement M Verbetering ontsluiting Dorpsstraat Assendelft d.m.v. aangaan partnerschap aangenomen. Met dit amendement is de raad akkoord gegaan met de opname van een nieuwe wens van maximaal € 2 mln. voor investeringen ten behoeve van de verbetering van de ontsluiting van de Dorpsstraat in Assendelft. Dit in de vorm van het project ‘Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg’. Inmiddels is deze wens voor € 1,7 mln. omgezet in een reservering en voor € 0,3 mln. in een kredietverlening voor de planvoorbereiding in 2021. Het totale project kost € 4 à 5 mln. De provincie Noord Holland en de Vervoerregio Amsterdam zijn bereid elk € 1,3 mln. bij te dragen. Daarnaast is het Rijk nog een potentiële dekkingspartner. M.b.t. het krediet van € 0,3 mln. voor de planvoorbereiding is in 2021 € 0,1 mln. uitgegeven en € 0,2 mln. in 2022. Op korte termijn zal er een krediet worden aangevraagd voor de totale realisatiefase.

Verkeersveiligheid

In 2021 is het Werkplan verkeersveiligheid 2021-2023 door de raad vastgesteld. De activiteiten in het werkplan zijn onder te verdelen in fysieke maatregelen, campagnes en educatie. In 2022 worden projecten opgestart om onder andere schoolzones en zebrapaden veiliger te maken. Naar verwachting zijn niet alle schoolzones in 2022 gereed. Deze kredieten zullen met € 0,1 mln. doorschuiven naar 2023.

Sportpark de Omzoom

De definitieve ontsluiting van Sportpark De Omzoom sluit aan op de definitieve ontsluiting van Kreekrijk. De definitieve weg wordt pas aangelegd als Kreekrijk voor een groot gedeelte klaar is met de ontwikkeling. Deze afronding van de definitieve weg wordt verwacht in 2026.

Hockeyclub De Kraaien

Wegens de verschillende bezwaarprocedures passen wij elke keer de fasering aan op basis van de stand van zaken. We zijn gestart met het opruimen, egaliseren en het ophogen van het terrein. Een actualisatie van de planning kan pas afgegeven worden nadat er een gerechtelijke uitspraak is gedaan.

Sportpark Hoornseveld

De optimalisatie van het Sportpark Hoornseveld is nodig omdat de huidige voorzieningen niet meer aan de eisen van deze tijd voldoen en de verplaatsing van zwembad De Slag moet worden ingepast. De bereikbaarheid is slecht en het sportpark wordt als sociaal onveilig ervaren. Daarnaast maakt de optimalisatie de realisatie van de tweede fase Oostzijderpark mogelijk, omdat inpassing van de verenigingen die nu nog op het Oostzijderveld gesitueerd zijn, mogelijk wordt. In december 2021 heeft de raad het krediet beschikbaar gesteld (2021/24813). De afgelopen periode is er gestart met het bouwen van de clubgebouwen en velden voor tennis en korfbal.  

Het inrichtingsplan wordt verder uitgewerkt naar een uitvoeringsontwerp. De voorbereidingen zijn dus in volle gang voor het Hoornseveld. Het project is een lastige opgave met verschillende belangen, maar we liggen nog steeds op schema. De (bouw)markt is de laatste tijd behoorlijk overspannen. Heipalen, andere bouwmaterialen en aannemers zijn steeds schaarser te vinden. In de actualisatie 22.1 is er budget toegevoegd vanwege de indexering ( € 2,2 mln.). De impact hiervan op de planningen en de budgetten hebben wij verwerkt in deze actualisatie. Het project Hoornseveld hebben wij opgedeeld in verschillende deelprojecten zodat we goed sturing kunnen houden op het project. Het inzicht in de planning hebben wij nu beter in beeld, waardoor wij de fasering hebben aangepast. De nieuwbouw van de voetbalaccommodatie staat gepland om in het 4^e kwartaal 2022 aan te besteden. Om aan die planning te kunnen voldoen wordt op basis van de stijgende prijzen bij deze actualisatie extra budget gevraagd van € 0,475 mln. Realisatie van het Sportpark wordt op dit moment gepland op Q3 2024; bij deze actualisatie worden diverse bedragen/investeringen doorgeschoven naar 2024.

Uitvoeringsagenda toerisme

• Bewegwijzering en plattegronden

Aantrekkelijke routes en goede bewegwijzering dragen bij aan een betere bereikbaarheid, toegankelijkheid en zichtbaarheid van de stad. Daarnaast ontdekken bewoners en bezoekers de stad beter en werkt het door in spreiding van het toerisme. In 2019 is een concreet uitvoeringsplan voor de bewegwijzering in het focusgebied Zaandam centrum opgesteld. Dit is in de zomer van 2020 uitgevoerd. Voor de focusgebieden, Wormerveer centrum en Zaanse Schans is dit in 2021 uitgevoerd en opgevoerd. Voor het Hembrugterrein wordt in 2022 een concreet plan opgesteld en uitgevoerd. Daarnaast is er een aantal toeristische plattegronden geactualiseerd in 2021. In 2022 wordt verder geïnventariseerd waar plattegronden staan, welke vervangen dienen te worden en waar toevoegingen gepast zouden zijn. Voor de uitgaven voor de bewegwijzering en plattegronden is vanaf 2022 nog € 0,118 mln. beschikbaar. Hiervan wordt € 0,068 mln. in 2023 uitgegeven.

• Pleisterplaatsen

Ten behoeve van de recreatievaart en aanmeerplaatsen is onderzoek gedaan naar mogelijkheden voor nieuwe pleisterplaatsen. Het onderzoek is in 2021 afgerond, het krediet vrijgegeven middels een investeringsbesluit en de eerste steiger is gerealiseerd bij brug Vrouwenverdriet. Een tweede locatie bij het Hembrugterrein wordt, zodra er capaciteit beschikbaar is, in 2023 nader onderzocht in afstemming met het masterplan Hembrugterrein. Tevens wordt onderzoek gedaan naar het toevoegen van elektriciteitspunten op bestaande steigers ten behoeve van de elektrische pleziervaart. Voor pleisterplaatsen is binnen het Investeringsfonds nog € 0,068 mln. beschikbaar.

Projecten met reservering binnen het Investeringsfonds

Voor de projecten met een reservering in het Investeringsfonds kunnen kredietbesluiten worden voorgelegd bij de raad. Voor de volgende projecten is een reservering in het investeringsfonds opgenomen:

Cultureel maatschappelijke voorziening Durghorstplantsoen (Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad Noord (cultuurzaal) en nieuw wijkcentrum de Pelikaan)

De MAAK analyse van Zaanstad Noord en het vervolgonderzoek ‘Wensbeeld van maatschappelijke en culturele voorzieningen in Zaanstad Noord (2020/1577)’ hebben laten zien dat er behoefte is aan een cultureel-maatschappelijke voorziening in dit gebied.

Na een positieve zienswijze van de gemeenteraad in april 2020 is het haalbaarheidsonderzoek gestart naar de bouw van een cultuurzaal in combinatie met de nieuwbouw van wijkcentrum de Pelikaan op het Durghorstplantsoen. Vanuit het oogpunt van ruimtelijke efficiency en betaalbaarheid delen de cultuurzaal en de nieuwe Pelikaan voorzieningen als entree, garderobe, toiletten en foyer/barruimte. Beide zijn daarmee onlosmakelijk met elkaar verbonden en worden gerealiseerd in combinatie met sociale woningbouw van Parteon. Van de opgevoerde investering is € 1,0 mln. bestemd voor de realisatie van de cultuurzaal, in aanvulling op het bedrag dat reeds is gereserveerd in de cultuurbegroting. Gezien de grote stijging van de bouwkosten (zoals blijkt uit de eerste doorrekeningen) is de onrendabele top inzake de cultuurzaal vergroot. Het bedrag dat binnen de cultuurbegroting gereserveerd is voor de netto investering is niet toereikend, wat leidt tot een onevenredig hoge huurprijs. Daarom wordt voorgesteld om de bijdrage uit het investeringsfonds aan de cultuurzaal te verhogen van 0,25 mln. naar 1 mln.

Aanvullend wordt rekening gehouden met een bijdrage van € 1,0 mln. aan de afbouw van de nieuwe Pelikaan (2020/3499). Deze investering is nodig om de exploitatielasten voor de Pelikaan in de toekomst betaalbaar te houden. Naar aanleiding van inspraak uit de buurt is opnieuw gekeken naar de ruimtelijke inpassing. Op dit moment worden de bouwkosten op basis van de nieuwe volumeschets en met het oog op de recente prijsstijgingen opnieuw berekend. Naar aanleiding hiervan zal er naar verwachting eind 2022 een kredietbesluit met alle financiële consequenties worden voorgelegd aan het college en de  gemeenteraad, waarin onder andere de reserveringen in het investeringsfonds zullen worden omgezet naar een kredietbesluit. Het totale projectbudget wordt naar verwachting in 2024 ingezet.

Maatschappelijke voorzieningen Zaanstad Noord (openbare ruimte)

Het Perspectief MAAK.Noord laat verder zien dat ook in de openbare ruimte met een aantal aanpassingen nieuwe mogelijkheden voor ontmoeten gecreëerd kunnen worden. Gezien de ontwikkelingen en de bevolkingstoename in dit deel van de stad is het van belang dat het sociale weefsel goed functioneert en dat ook de (circa 5.000) nieuwe Zaankanters optimaal mogelijkheden hebben om deel te worden van deze gemeenschap(pen). De maatschappelijke / culturele / sport voorzieningen moeten daar een belangrijke bijdrage aan leveren. De precieze maatregelen zijn afhankelijk van bestuurlijk en maatschappelijk draagvlak. In aansluiting bij de planning van projecten in het gebied waaronder de cultureel-maatschappelijke voorziening aan het Durghorstplantsoen is deze reservering verschoven naar 2024.

IKEA/Zuiderhout

De financiële afspraken tussen de gemeente en IKEA zijn vastgelegd in een anterieure overeenkomst die is ondertekend op 24 juni 2013. In 2014 en 2015 zijn zes aanvullende allonges ondertekend. In deze anterieure overeenkomst is onder andere afgesproken dat IKEA bijdraagt in de realisatie van de ontsluiting van het gebied (de verwerving van percelen en aanleg van de doorsteek naar de provinciale weg). IKEA heeft echter aangegeven zich definitief niet te vestigen in Zaanstad. Mede hierdoor werkt de gemeente aan een haalbaarheidsonderzoek voor Zuiderhout, nodig om de afwegingen in beeld te brengen voor o.a. de bestemming van de kavel en het al dan niet realiseren van de noordelijke ontsluiting in het gebied. De eerste resultaten van de studie worden in het laatste kwartaal van 2022 aan de raad voorgelegd. Voor 2023 wordt er voor eventuele proceskosten € 0,1 mln. gereserveerd. De rest van de reserveringen schuiven op naar de jaren 2024 en 2025.

Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf

Het gebied in en rond winkelcentrum Drielse Wetering vraagt om een integrale aanpak. Het gebied verliest zijn aantrekkingskracht voor bewoners en ondernemers en er zijn zorgen over de veiligheid. Er wordt nu gewerkt aan een ruimtelijk programma van eisen ten behoeve van de gebiedsontwikkeling.  In de gebiedsontwikkeling bekijken we de huidige sporthal, winkelcentrum/buurthuis en woningbouw in samenhang en ontwikkelen we, samen met partners, een plan waarmee het gebied een grote impuls krijgt voor leefbaarheid, sfeer, woningbouw etc.
Parrallel daaraan wordt samengewerkt in de plot gebiedsgericht samenwerken, waarbinnen ook aandacht is voor sociale veiligheid en overlast van jongeren. In dat kader bekijken we welke maatregelen nu al genomen kunnen worden, rondom veiligheid en in de openbare ruimte zodat de situatie in het gebied niet verslechtert, vooruitlopend op de definitieve inrichting. Dit gebeurt in overleg met betrokken bewoners en ondernemers. Hiervoor was in eerste instantie een reservering opgenomen van € 0,2 mln. voor 2022. De verwachting is dat de besteding deels in 2022 en deels in 2023 plaats zal vinden, daarom is deze reservering nu over twee jaar opgenomen. De resterende budgetten voor de definitieve inrichting zijn een jaar naar achteren geschoven naar 2024 en 2025 in verband met de benodigde voorbereidingstijd (zie bij de wensen).

Aanjaaginvesteringen Openbare ruimte Kogerveld – Versterken groene parkzoom
Ten behoeve van versterking van de groene parkzoom in Kogerveld is een bedrag van € 0,425 mln. gereserveerd om uitvoering te kunnen geven aan de wens om de parkzone onder de hoogspanningsleiding tussen het station Kogerveld en de Jagersplas te versterken. In het Perspectief is de wens opgenomen deze groene parkzoom te versterken door de diverse gebouwtjes die hun functie hebben verloren en in de groene randen van de buurt staan af te breken. Ook in de concept gebiedsvisie voor het station Kogerveldwijk is dit opgenomen. De gelegenheid lijkt zich voor te doen om over te gaan tot verwerving, sloop en groene inrichting van een vervallen gebouw op een markante plek. Om een concreet voorstel te kunnen doen zal eerst nog overeenstemming moeten worden bereikt met de huidige eigenaar, een inrichtingsplan worden opgesteld en sloopraming worden opgesteld. Een uitgewerkt plan zal in het kader van een kredietaanvraag worden voorgelegd in het vierde kwartaal.

Van wens naar reservering: Kwaliteit bestaande woningbouw

Vanuit het Coalitieakkoord is voor de jaarschijven 2025 en 2026 respectievelijk € 0,345 mln. en € 0,6 mln. beschikbaar gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de bestaande woningbouw. De wens wordt nu verplaatst naar reservering en bij de volgende actualisatie naar krediet.  

Opwaardering Bodecentrumkade / Zaantheater

Bij het project opwaardering bodecentrumkade / Zaantheater wordt voor de ombouw van de lift en de trapopgang een andere materialisering toegepast. Met de beoogde uitvoering wordt de ruimtelijke kwaliteit, die in het centrumgebied is ingezet, ook in het gebied rond de sluizen consistent doorgezet. Deze loopt mee met de herinrichting van de Dam en omgeving. De herinrichting staat gepland voor 2024/ 2025.

Verbinding A8/A9

Op 31 januari 2022 heeft Provinciale Staten ingestemd met het Landschapsplan Stelling van Amsterdam/A8-A9. Daarmee is voor het eerst draagvlak bereikt voor een tracé en de inpassing. De zorgvuldige inpassing maakt de verbinding A8/A9 mogelijk en versterkt tegelijk het landschap en de stelling van Amsterdam. De kans op goedkeuring van Unescso is daarmee zeer groot maar levert wel grote extra financieringsvraag op. De gemeente blijft bij de Provincie Noord-Holland aandringen op een snelle realisatie van de Verbinding A8-A9. De provincie gaat nu in gesprek met het Rijk en de partners om te komen tot een strategie voor de financiering van het project. Uitgangspunt is dat er zicht moet zijn op de financiering voordat gestart wordt met de planuitwerkingsfase. Door de standaard procedures kan het besluit van Unesco op z’n vroegst rond de zomer 2023 genomen worden. Het rijk heeft aangeven niet verder te willen bijdragen. Er wordt nu onderzocht hoe verder te gaan. De planning van de Provincie (met de stappen van de Planuitwerkingsfase) hebben nu geen data en gaan uit van een inhoudelijk vervolg na de verkiezingen van de provinciale staten op 15 maart 2023. De contractering en uitvoeringsfase zal niet eerder dan 2026 starten.

Bereikbaarheidsdeal

• Afwaardering A7/Prins Bernhardweg

Het project Afwaardering A7/Prins Bernhardweg zit in de planvormingsfase. Voor dit project is € 2,2 mln. in het Investeringsfonds gereserveerd, waarvan inmiddels € 0,4 mln. als voorbereidingskrediet al beschikbaar is gesteld. Aanvullend is € 1,3 mln. vanuit de Woningbouwimpuls beschikbaar. De exacte kosten van het project zijn nog niet bekend door noodzakelijke (tijdelijke) maatregelen in het knooppunt Zaandam. Over de precieze invulling daarvan en de financiering lopen nog gesprekken met Rijkswaterstaat waarvan de uitkomsten onder tijds en financiële druk staan.

• Guisweg

Op dit moment bevindt het project Guisweg zich in de tweede fase van de planstudie waarbij de vervoersregio Amsterdam namens alle partners de trekker is van het project. De planstudie volgt de verkenningsfase op die in februari 2019 is afgerond. De gemeente werkt samen met vervoersregio Amsterdam, ProRail, Rijkswaterstaat, het ministerie van Infrastructuur en Milieu en de Provincie Noord-Holland. In de BOK (bestuurlijke overeenkomst) die in 2019 is afgesloten zijn afspraken gemaakt over de kosten met een taakstellend budget van 130 mln. (prijspeil 2018) en de uitgangspunten voor de planstudiefase die nu loopt om te komen tot een voorkeursalternatief. Naar verwachting wordt het resultaat van fase 2A van de planstudie, het voorlopig voorkeursalternatief, na de zomer van 2022 vastgesteld. In fase 2B wordt het voorlopig voorkeursalternatief verder uitgewerkt tot definitief voorkeursalternatief (planning vaststelling: begin 2023). De kosten van het project zijn eind 2021 opnieuw geraamd en pasten binnen het oorspronkelijke gehanteerde prijspeil van 2018 voor het taakstellende budget van 130 mln. De actualisatie naar prijspeil 2021 en bijstellingen in de ramingen op de risico’s geeft een kosten indicatie die € 43 mln. hoger uit valt dan het taakstellend budget. Momenteel wordt met alle partijen de benodigde aanvullende dekking besproken. Conform de huidige kostenverdeling betekent dat er een aanvullende Zaanse bijdrage van € 3 mln. nodig is (zie raadsinformatiebrief MER-alternatieven PlanMER Planstudie Guisweg, 2021/27692), die reeds verwerkt is in het investeringsfonds (rapportage 22.1). Voor wat betreft de apparaatskosten is er boven op de benodigde € 0,212 mln. uit het PRI-budget nog € 0,155 mln. aan extra apparaatskosten 2022 voor de planstudie in de Burap 2022 opgenomen vanwege de langere doorlooptijd en extra inzet op een goede ruimtelijke inpassing en kader vanuit Zaanstad die rekening houdt met de ambities op langere termijn en raakvlakken met huidige ontwikkelingen in het gebied.

Na de planstudie fase volgt de planuitwerkingsfase en de realisatiefase.
Zowel de planuitwerking- als de realisatiefase vragen capaciteit van de gemeentelijke organisatie, maar ook van de organisatie van de betrokken partners. De apparaatskosten van de Zaanse organisatie in de volgende fase dient nog aanvullend gedekt te worden uit het Investeringsfonds. Voor de apparaatskosten Zaanstad is reeds € 0,7 mln. opgenomen in het investeringsfonds. Het is niet zeker of dit voldoende is. De wijze van organiseren en het ramen daarvan wordt in het najaar 2022 uitgewerkt en onderdeel van de vaststelling van het definitief voorkeursalternatief. Deze extra kosten vallen niet onder het taakstellend budget.

• Overig

De middelen onder ‘Overig’ zijn in het kader van de Bereikbaarheidsdeal gereserveerd voor investeringen in fiets- en OV-maatregelen en mobiliteitsmanagement.

Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg

Bij de vaststelling van de Begroting 2021 heeft de gemeenteraad Amendement M Verbetering ontsluiting Dorpsstraat Assendelft d.m.v. aangaan partnerschap aangenomen. Met dit amendement is de raad akkoord gegaan met de opname van een nieuwe wens van maximaal € 2 mln. voor investeringen ten behoeve van de verbetering van de ontsluiting van de Dorpsstraat in Assendelft. Dit in de vorm van het project ‘Verbindingsweg Dorpsstraat - Communicatieweg’. Inmiddels is deze wens voor € 1,7 mln. omgezet in een reservering en voor € 0,3 mln. in een kredietverlening voor de planvoorbereiding in 2021. Het totale project kost € 4 à 5 mln. De provincie Noord Holland en de Vervoerregio Amsterdam zijn bereid elk € 1,3 mln. bij te dragen. Daarnaast is het Rijk nog een potentiële dekkingspartner. Op korte termijn zal er een krediet worden aangevraagd voor de totale realisatiefase.

Van wens naar reservering: Figaro

De bouwlocatie Figaro is een ontwikkellocatie binnen de gebiedsontwikkeling MAAK.Centrum / Inverdan, aangrenzend aan het Stadhuisplein. Met de ambitie voor een aangename verblijfsplek, een stedelijke fietsvoorziening passend bij een OV knooppunt en een prettige woonomgeving zijn randvoorwaarden geformuleerd die als kader dienen voor de programmatische invulling. Deze randvoorwaarden borgen de publieke toegankelijkheid, het mobiliteitsvraagstuk en een passend woonprogramma. Indien de gemeenteraad middels een aanvullend kredietbesluit instemt met de gevraagde financiële middelen kan de aanbesteding in de markt worden gezet.
Het beoogde programma betreft een openbare bewaakte fietsenstalling van 2400 fietsparkeerplekken ten behoeve van openbaar vervoer reizigers, een commercieel programma en circa 100 woningen. Met de invulling van de locatie Figaro ontstaat een kwalitatieve entree van Zaanstad met prettige route tussen de verschillende (verkeers)niveaus in het gebied. De hoogwaardig ingerichte openbare ruimte herbergt alle functies die horen bij een transferpunt (NS station en busstation), zoals ‘Kiss & Ride’, taxi’s, invalidenparkeerplaatsen en inpandig de comfortabele NS openbare bewaakte fietsenstalling. Deze laatste vloeit voort uit de afspraken die de gemeente in het verleden met de NS heeft gemaakt. Op het niveau van het Stadhuisplein komt een boomgroep en een bron waaruit de waterloop ontspringt welke aansluit op de verderop gelegen “waterval”.
Bij de aanbesteding wordt uitgegaan van een maximale inschrijfsom. Het bedrag wordt verrekend met subsidies van ProRail en de VRA. Na ontvangst van de subsidies resteert een tekort op de bedragen als gereserveerd in de grondexploitatie Inverdan. Dit tekort wordt vooral veroorzaakt door de extra benodigde kosten rondom de realisatie van de fietsenstalling. Om de aanbesteding voor deze stedelijke voorziening begin 2023 mogelijk te maken, is inzet van het Investeringsfonds benodigd.

Uitvoeringsagenda Toerisme
In de uitvoeringsagenda toerisme 2016-2019 stonden een aantal acties die nog niet (geheel) zijn uitgevoerd. Deze zijn in de toeristische visie 2021-2025 meegenomen ter uitvoering. Hiervoor is in het Investeringsfonds een bedrag gereserveerd van € 0,21 mln. Een projectleider is aan de slag gegaan om locaties te onderzoeken voor een camperplaats en hiervoor een voorstel tot realisatie op te zetten in samenwerking met de markt en de NKC . Het opgenomen bedrag (€ 0,15 mln.) wordt ingezet nadat een concrete locatie wordt aangewezen en het project wordt uitgevoerd. De projectleider zal middels een investeringsbesluit de raad verzoeken het krediet vrij te geven ten behoeve van realisatie. Daarnaast is er nog € 0,06 mln. beschikbaar als cofinanciering voor een permanente ontsluiting van het Monet atelier. Hiervoor wordt met gebiedsontwikkeling, Kunst & Cultuur en de stichting Monet in Zaandam gezocht naar een oplossing. Zodra hier vorderingen in zijn wordt de raad hierin meegenomen.

Projecten op de wensenlijst

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de projecten die nu op de wensenlijst zijn opgenomen. In bijlage 2 bij de nota gebiedsoverstijgende kosten Zaanstad (GKZ) zijn projecten opgenomen waar projectontwikkelaars een bijdrage voor gebiedsoverstijgende kosten voor betalen. Deze bijdragen zijn (deels) als voeding in het investeringsfonds opgenomen. Momenteel wordt deze bijlage geactualiseerd en bepaald welke projecten als wens op de wensenlijst van het investeringsfonds opgenomen moeten worden. Voor de projecten wordt beoordeeld of er een nota, visie of perspectief is vastgesteld door de raad, waar het project een voortvloeisel van is. Bij de actualisatie van het investeringsfonds bij de voorjaarsnota 2023 – 2027 worden de projecten die voldoen aan dit criterium toegevoegd aan onderstaande wensenlijst.

Maatschappelijke voorzieningen a.g.v. de groei van de stad

Met de voorziene groei van het aantal woningen in de stad is het nodig om ook de maatschappelijke voorzieningen mee te laten groeien. Bij maatschappelijke voorzieningen gaat het om voorzieningen voor o.a. onderwijshuisvesting, sport, welzijn, cultuur en ontmoeten. Deze opgave komt steeds beter in beeld. Eind 2021 werd door het college het Maatschappelijk Voorzieningenmodel met referentienormen vastgesteld (2021/28005). Hiermee is in beeld te brengen hoeveel ruimte (vierkante meters) nodig is voor de belangrijkste typen voorzieningen bij de geplande groei van het aantal woningen. De behoefte voor primair en voortgezet onderwijs wordt opgenomen in het MeerjarenInvesteringsplan. De overige investeringen zullen grotendeels gedekt moeten worden uit het Investeringsfonds, die een jaarlijkse reeks heeft in de wensenlijst. Ook is nu gebruik gemaakt van een modelmatige en globale inschatting van (stijgende) bouwkosten. Hiervoor is in totaal € 46,9 mln. opgenomen. Dit is inclusief bijkomende kosten (VAT, bouwrijp maken, inrichtingskosten, onvoorzien) en BTW. De benodigde bedragen zullen de komende jaren geleidelijk toenemen en zijn sterk afhankelijk van het voorziene tempo van de verstedelijking en de gebiedsontwikkeling. De geraamde bedragen zijn bedoeld om nog onbenoemde investeringen te zijner tijd te kunnen dekken.

Wanneer planvorming en besluitvorming plaatsvindt rond specifieke voorzieningen, zullen er bedragen vanuit deze reeks opgenomen worden als respectievelijk ‘reservering’ en ‘kredietbesluit’ na vaststelling van het College en de gemeenteraad.

De raad heeft op 8 juli 2021 besloten tot een bijdrage uit het Transformatiefonds voor een omvang van € 25,3 mln. om de versnelling in het bouwen van nieuwe woningen in Zaanstad Noord, de Kogerveldwijk (Midden) en Zaandam Centrum te kunnen waarmaken. De komende tijd zal een raadsvoorstel worden voorgelegd voor de maatschappelijke voorzieningen voor deze gebiedsontwikkelingen in relatie tot het toevoegen van minimaal 9.546 extra woningen. Hierbij worden de mogelijkheden afgewogen hiervoor ook een beroep te doen op het Transformatiefonds.

Kwaliteit bestaande woningvoorraad

De problematiek rondom funderingen en duurzaamheid speelt vaak voor gehele blokken en gehele wijken waar alle woningen vooroorlogs zijn en deels in particulier bezit zijn en deels corporatiebezit. In het traject Zeeheldenbuurt wordt ervaren dat het moeilijk is deze kansen met elkaar te pakken. Vanuit de zoektocht naar vernieuwing van de wijk is hier uiteindelijk door de particuliere eigenaren en de corporatie gekozen voor herstel van de funderingen en het opknappen van de bestaande woningen.
De focus ligt nu op Zaandam-Oost om met de extra inzet vanuit de gelden uit het volkshuisvestingsfonds de komende jaren ongeveer 100 woningen volgens het principe van sloop en nieuwbouw te kunnen vernieuwen.
Het programma Verbetering kwaliteit bestaande woningbouw is in 2021 geëvalueerd. Hierbij is gekeken naar de effecten van getroffen maatregelen en of het Plan van Aanpak (2017-2021) zoals opgesteld nog in lijn is met de huidige situatie en maatschappelijke vraagstukken ten behoeve van de bestaande woningvoorraad. De aanpak werkt, op alle thema’s zijn belangrijke resultaten geboekt en het merendeel van de doestellingen is behaald. Daar het huidige plan van aanpak formeel in 2021 ten einde loopt, is het noodzakelijk met de input van de evaluatie een nieuw plan van aanpak voor de komende jaren te maken, rekening houdend met de veranderende maatschappelijke opgaven. Hiervoor is een bestuursopdracht gegeven om te komen tot scenario afwegingen voor een nieuw plan van aanpak welke in 2022 ter besluitvorming zal worden voorgelegd aan college en raad. Vooruitlopend op de nieuwe aanpak is er middels het Coalitieakkoord voor de jaarschijven 2025 en 2026 respectievelijk € 0,345 mln. en € 0,6 mln. beschikbaar gesteld voor de verbetering van de kwaliteit van de bestaande woningbouw. Hierdoor zijn deze jaarschijven overgeheveld naar de ‘reserveringen’.

Gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf

Zie de toelichting bij ‘Reserveringen’.
De resterende budgetten voor de definitieve inrichting zijn een jaar naar achteren geschoven naar 2024 en 2025 in verband met de benodigde voorbereidingstijd.

Fietsverbindingen/langzaam verkeer (uitv. Fietsnota)

In 2021 is het Zaans Mobiliteitsplan vastgesteld. Dit jaar zal een uitwerking in een Meerjaren Programma Bereikbaarheid worden uitgewerkt. Hierin worden ook gewenste fietsinfrastructuur opgenomen, waarvoor dit budget zal worden ingezet.

Reconstructie rondweg de Busbrug

Voor 24 uurs openstelling busbrug is een krediet beschikbaar gesteld van € 2 mln., grotendeels gedekt uit het Investeringsfonds (zie hiervoor bij projecten met kredietbesluit). De aanpassingen richten zich op de rondweg in Westerkoog. Voor de verkeersveiligheid en leefbaarheid blijken echter meer aanpassingen noodzakelijk. Hiervoor is een bedrag van € 2,4 mln. als wens opgenomen in het Investeringsfonds. Verwacht wordt dat uitvoering eind 2023 en in 2024 plaats kan gaan vinden.

Sporthal

Het lopende project over het al dan niet vernieuwen van sporthal de Tref wordt meegenomen in de gebiedsontwikkeling Centrum ’t Kalf. Inmiddels is duidelijk geworden dat het vervangen van de huidige sporthal door een veel kleinere gymzaal zal leiden tot een ruimtetekort voor de verenigingen die momenteel gebruik maken van de sporthal. Dat nemen we mee in de overwegingen bij de keuze voor een sporthal of gymzaal. Die keuze, en de exacte plek van de te realiseren voorzieningen, is onderdeel van onderzoek naar de behoeften in de stad op gebied van gymnastiekonderwijs en binnensport. Na de keuze voor het type hal zal de bestuursopdracht na het zomerreces worden aangepast. Het geraamde budget is bij de actualisatie 22.1 verhoogd  met € 1,5 mln., vanwege de actualisatie naar prijspeil 1 jan 2023.

De Groote Weiver

In de cultuurbegroting staat een investeringsbedrag van € 0,5 mln. gereserveerd voor herhuisvesting van De Groote Weiver. In aanvulling hierop is een bedrag van € 0,7 mln. opgenomen als wens voor het Investeringsfonds. Uit het haalbaarheidsonderzoek moet gaan blijken welke investeringsbijdrage benodigd is om De Groote Weiver te behouden en welke eigendomsconstructie mogelijk is. Het investeringsvoorstel zal na gereedkomen van het Ruimtelijk programma van eisen aan de gemeenteraad worden voorgelegd. In afwachting van besluitvorming hierover is het voorstel om deze bedragen in de begroting te laten staan.

Poppodium
In het coalitieakkoord 2022-2026 Slagen maken is opgenomen dat een nieuw poppodium als wens in het Investeringsfonds wordt opgenomen. De kosten en planning moet nader onderzocht worden.

Voeding Investeringsfonds

Reserve Infrastructurele werken (Infra) en Reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ).
Het Investeringsfonds wordt onder meer gevoed met bijdragen uit de reserve Infrastructurele werken (Infra) en reserve Gebiedsoverstijgende bestedingen (GKZ). Beide reserves worden gevoed vanuit de bijdragen die de gemeente ontvangt van ontwikkelaars voor bovenwijkse voorzieningen en als het gaat om grondexploitaties dan doet de gemeente van daaruit zelf een bijdrage naar deze reserves. Bij de reserve Infra zijn de bijdragen gebaseerd op de oude vierkantenmeterprijs en bij de reserve GKZ is dit op basis van de nieuwe vierkantenmeterprijs, welke vanaf 21 januari 2021 geldt. Deze bijdragen kunnen pas worden overgeheveld naar het Investeringsfonds als deze daadwerkelijk eerst in de reserve Infra en de reserve GKZ zijn gestort. Storting in de reserves vindt plaats bij realisatie van projecten en op basis van vastgestelde contracten. Daarom is het van belang inzicht te hebben in de bijdragen waar contracten aan ten grondslag liggen. Die opbrengsten kennen immers een grotere zekerheid dan de opbrengsten als gevolg van contracten die nog niet afgesloten zijn. Daarom is in bovenstaande tabel hier onderscheid in gemaakt.

Op 21 januari 2021 is de raad akkoord gegaan met de Nota Gebiedsoverstijgende Kosten Zaanstad (2020/23226). De nota bepaalt dat projectontwikkelaars een hogere bijdrage (nieuw tarief) gaan leveren aan de bovenwijkse kosten en voorzieningen, zoals infrastructuur. Dit levert de gemeente bij toekomstige gebiedsontwikkelingen extra inkomsten op, die (deels) ten gunste komen van het Investeringsfonds. In deze rapportage zijn de opbrengsten vanaf 2021 in overeenstemming gebracht met de geplande woningbouw (anterieure overeenkomsten en grondexploitaties). De reeks opgenomen onder reserve GKZ nieuw tarief zonder contracten dient nu nog gezien te worden als een taakstellend bedrag omdat daar nog geen contracten voor zijn en daarmee nog onzeker is. Meer informatie over deze ontwikkeling van de reserve Infra is te vinden in het MPG 22.1.

De voeding aan het investeringsfonds vanuit de reserve infra en de reserve GKZ wordt per saldo met € 2,6 mln. verlaagd. Dit is de bijdrage bovenwijks vanuit de ontwikkelaars van de Kogerveld, die benodigd is voor 8 projecten in het kader van bovenwijkse investeringen Kogerveld (€ 11,6 mln.) i.c.m. de WBI-gelden die we hiervoor hebben ontvangen (€ 9 mln.). Deze projecten zijn:

• Herinrichting omgeving station inclusief toegankelijk maken vanaf twee zijden
• Afwaarderen Prins Bernhardweg
• Rotonde Paltrokstraat omvormen naar kruising
• Herinrichten Heijermanstraat en Dr HG Scholtenstraat
• Verbreden tunnel onder station
• Vervoershub
• Herinrichten Paltrokstraat
• Park

Deze voeding is onterecht in het investeringsfonds opgenomen en wordt daarom nu uit het investeringsfonds gehaald en toegevoegd aan een bestemmingsreserve voor de wijkgebonden bestedingen Kogerveldwijk.

Verkoop vastgoed

De opbrengst uit de verkoop van vastgoed komt ten gunste van het Investeringsfonds. Dit gebeurt pas na daadwerkelijke realisatie van de verkoop. In 2022 is tot nu toe een opbrengst van € 0,2 mln. gerealiseerd.

Opbrengst abri’s

De netto reclameopbrengsten van de abri’s bedragen jaarlijks ruim € 0,2 mln. Deze opbrengsten worden toegevoegd aan het Investeringsfonds. Het huidig Abri-contract loopt t/m 2024. Vanaf 2025 geldt een nieuw contract voor de reclameopbrengsten. Vooralsnog wordt er vanuit gegaan dat de opbrengsten minimaal gelijk zijn als het huidig contract, maar dit bedrag kent enige onzekerheid.

Algemene middelen

Vanuit de algemene middelen vindt een jaarlijkse dotatie aan het Investeringsfonds plaats ter hoogte van € 4 mln. In het Coalitieakkoord is voor 2025 en 2026 totaal € 0,945 mln. beschikbaar gesteld voor het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande woningbouwvoorraad. Omdat dit project in het investeringsfonds is opgenomen (als reeks bij de ‘wensen’), voegen we dit bedrag toe aan het investeringsfonds.   

Verloop saldo Investeringsfonds

Deze grafiek laat het verloop van het saldo van het Investeringsfonds zien, ultimo 2021 tot en met ultimo 2031.

De rode lijn in onderstaande grafiek laat het saldo van het Investeringsfonds zien wanneer alle projecten waarvoor een kredietbesluit is genomen en alle projecten op de lijst met reserveringen worden uitgevoerd. De paarse lijn is de risicobuffer. Het saldo in het Investeringsfonds blijft boven de grens van de risicobuffer wanneer alle projecten met kredietbesluit en reserveringen worden uitgevoerd zoals opgenomen in deze rapportage.  
In de grafiek is ook zichtbaar dat er met de huidige voorziene dotaties te weinig middelen beschikbaar zijn om alle geïnventariseerde investeringswensen te kunnen uitvoeren. Dit is de groene lijn. Deze ontwikkeling illustreert de noodzaak tot prioritering, fasering dan wel tot bijstelling van de investeringsambities.