Investeringen

Vervangingsinvesteringen zijn investeringen als gevolg van

• Er moet worden voldaan aan wet- en regelgeving;
• Veroudering, slijtage en de staat van het onderhoud vervanging noodzakelijk maakt om het activum te behouden;
• Er een directe relatie met eerdere bestuurlijke besluitvorming is.

In dit hoofdstuk wordt een toelichting gegeven op het meerjareninvesteringsplan (MIP). In onderstaande tabellen zijn in de kolom Investeringssom (tien jaar)  de totaalbedragen vanaf de startdatum opgenomen voor een periode van tien jaar, die ter autorisatie aan de raad zijn of worden voorgelegd. In onderstaande tabel zijn onder “Financieel kader bij Kaderbrief 2023-2026” de investeringsbedragen opgenomen die voortkomen uit eerdere P&C documenten (stand tot en met de Kaderbrief 2023-2026). Het betreft nog niet afgeronde investeringen. Voor bijstellingen van kredieten in het lopend jaar (2022) worden bij de komende najaarsrapportage aanvullende kredietvoorstellen ter besluitvorming aan de raad voorgelegd. Besluitvorming over de (bijstellingen op) investeringen die het komend begrotingsjaar betreffen, vindt plaats bij deze begroting.
De bijdrage van derden worden in één keer in mindering gebracht op de te activeren investeringssom, waarover Zaanstad de kapitaallasten draagt in haar begroting. In de voorjaarsnota, najaarsnota en jaarrekening wordt u geïnformeerd over de voortgang van de investeringsprojecten.

Totaaloverzicht bijstellingen vervangingsinvesteringen

Bedragen X € 1.000

Toelichting bijstellingen en te autoriseren vervangingsinvesteringen

De investeringsuitgaven voor 2022 en verder zijn geactualiseerd. Ten opzichte van de stand bij de Kaderbrief 2023-2026 zijn nieuwe vervangingsinvesteringen toegevoegd, investeringsbedragen bijgesteld en geïndexeerd en is de uitgavenplanning geactualiseerd (herfaseringen). Daarnaast zijn de bijdragen van derden geactualiseerd.

De bijstellingen over de looptijd van tien jaar zijn:

• Het opvoeren van nieuwe vervangingsinvesteringen voor een bedrag van € 34,6 miljoen, waarvan € 1,2 miljoen in 2023.
• Het opvoeren van bijstellingen op lopende of al geplande investeringen van per saldo € 27 miljoen, waarvan € 4,9 miljoen in 2023.  
• Het opvoeren van indexeringslasten voor € 23,4 miljoen, waarvan € 2,4 miljoen in 2023.
• Het opvoeren van herfaseringen, waardoor de uitgaven in 2023 € 6,4 miljoen hoger zijn. Een herfasering is per definitie over de jaren heen nul. Het verschil van € 0,16 miljoen wordt in 2032 gecompenseerd, maar dit jaar valt buiten dit gepresenteerde overzicht.
• Het verlagen van bijdragen van derden voor € 7,2 miljoen, waarvan € 0,4 miljoen in 2023.

Hieronder volgt eerst een toelichting op de belangrijkste mutaties per categorie. Vervolgens is een detailtabel van de investeringen opgenomen, zoals die bij de Kaderbrief 2023-2026 vastgesteld is. Daarna is een tabel opgenomen met de mutaties op de investeringen die in deze begroting voorgesteld worden. Tot slot is een tabel opgenomen waarin de voorgestelde bijstellingen op de investeringsbedragen per programma zijn opgenomen.

Nieuwe (vervangings)investeringen

In totaal is € 34,6 miljoen aan nieuwe investeringen in het MIP opgenomen. In hoofdlijnen betreft dit de volgende posten:

• In de periode 2022 – 2031 is € 21 miljoen aan nieuwe investeringen onderwijshuisvesting (programma 1) opgenomen. Het gaat om € 1 miljoen in 2022 voor de renovatie van de PA Van Meverstraat en € 20 miljoen in 2031 voor het Pascal college. Een toelichting is opgenomen in het IHP PO 22.2 en IHP VO 22.2.
• De burgemeesters in de Veiligheidsregio Zaanstreek – Waterland hebben in het voorjaar 2022 besloten gezamenlijk woonunits aan te schaffen voor vluchtelingen uit Oekraïne. Hiervoor is in 2022 een investering van € 11,5 miljoen opgenomen (programma 1). Hiertegenover staat een bijdrage vanuit het rijk om de kapitaallasten te dekken.
• In 2022 is een investering van € 0,17 miljoen opgevoerd voor de realisatie van twee nieuwe toiletvoorzieningen, conform het coalitieakkoord (programma 2). Daarnaast is in 2023 € 0,6 miljoen opgenomen voor de renovatie van een pand aan de Klaas Katerstraat (programma 2), hiervoor zijn ook huuropbrengsten begroot.
• Bij sport zijn in de komende jaren de vervangingsuitgaven van elke toplagen van sportvelden opgevoerd (€ 0,8 miljoen, programma 4).
• Om het stadhuis toegankelijk te houden voor mindervaliden zijn automatische deurdrangers geplaatst. Deze moeten in 2030 vervangen worden (€ 0,25 miljoen, programma 7)

Bijstellingen van lopende of al geplande investeringen
In de tabel is een totaalbedrag aan bijstellingen opgenomen van € 27 miljoen in de jaren 2022 t/m 2031. De bijstellingen betreffen:

• In programma 1 is sprake van een vervangingsinvestering van € 0,13 miljoen in 2027 voor ICT telefonie stichting Jeugdteams. Daarnaast zijn, conform het coalitieakkoord, de bovennormatieve kosten als gevolg van ENG en kwaliteitsslag in de onderwijshuisvesting opgenomen. Het gaat daarbij in totaal om € 10,2 miljoen over de jaren 2024 tot en met 2030 voor het Bertrand Russell college, het Zaanlands Lyceum en het Pascal college.
• Zowel in programma 1 (onderwijshuisvesting) als in programma 2 (onderhoud openbare ruimte) zien we een toename van de investeringsbedragen als gevolg van het hanteren van een hoger overhead tarief. Het overheadtarief (de overheadkosten die toegerekend moeten worden aan projecten) wordt is omhoog bijgesteld om tot een reële kostprijs van de projecten te komen. Deze herberekening vindt één keer in de vier jaar plaats. In programma 1 gaat het in totaal om € 0,8 miljoen voor de komende 10 jaar en in programma 2 om ruim € 5 miljoen.
• Als gevolg van de stormschade in februari 2022 zijn er 250 tot 300 bomen geveld. Voor de herplant van deze bomen is in programma 2 een extra investering van € 0,35 miljoen opgenomen. Daarnaast wordt in het kader van de gebiedsvisie Balkenhaventerrein als onderdeel een investering opgenomen voor een bedrag van € 0,26 miljoen.
• Zoals toegelicht in raadsinformatiebrief 2022/13235 wordt het krediet voor de Zaanbrug in 2023 met € 1,18 miljoen verhoogd voornamelijk als gevolg van onvermijdelijke projectbegeleidingskosten (programma 2). Hiervan kan € 0,33 miljoen gedekt worden door een onttrekking aan de voorziening Zaanbrug. Het overige deel van de extra kosten van € 0,845 voor de Zaanbrug worden gedekt binnen programma 5 van de begroting. Deels door bij de Narap € 0,3 mln. van de onderuitputting in dit programma in te zetten voor de exploitatie van de brugbediening. Het overige deel van de extra kosten leidt tot een verhoging van de investering. De extra kapitaallasten die dat meebrengt (€ 0,02 mln.) wordt binnen programma 5 gedekt door een bezuiniging op de onderzoeksbudgetten.
• Voor zwembad de Slag (programma 4) wordt het investeringsbedrag opgehoogd als gevolg van stijgende bouwkosten. De raad heeft hier voor de zomer met raadsbesluit 2022/12771 toe besloten.
• In programma 6 is in 2023 een bijstelling van € 0,18 miljoen opgenomen voor de vervanging en aanschaf van auto’s voor straattoezicht. Het gaat onder meer om de aanschaf van twee fietsbussen zodat de handhavers naar de betreffende wijken kunnen rijden en daar hun handhavingstaken op de fiets kunnen uitvoeren.
• Als gevolg van het hybride werken zijn bouwkundige aanpassingen in het stadhuis nodig. Hiervoor wordt € 2 miljoen opgenomen (programma 7, facilitair). Door het vervallen van enkele andere aanpassingen wordt het investeringsbedrag facilitair per saldo met € 1,6 miljoen verhoogd.  
• In programma 7 is het investeringsbedrag ICT voor de komende jaren verhoogd met € 1,6 miljoen. Het gaat om de vervanging de hard- en software voor het KCC en de servicedesk, vervanging en uitbreiding van video vergaderapparatuur als gevolg van het hybride werken. Een voordeel zien we bij de vervangingskosten voor printers, omdat de verwachting is dat blijvend minder geprint zal worden en slechts een deel van de printers vervangen hoeven te worden. Tot slot zorgen de in de Kaderbrief opgenomen extra fte’s ervoor dat meer mobiele telefoons en laptops nodig zijn.

Indexeringslasten
De loon- en prijsindices stijgen flink. In de sector grond-, weg- en waterbouw (GWW) zijn de prijsstijgingen momenteel extreem hoog als gevolg van de toegenomen vraag naar materialen en energie. De prijsstijgingen hebben gevolgen voor de investeringsuitgaven van de gemeente. Bij de Kaderbrief 2023-2026 heeft al een totale bijstelling over 10 jaar van € 52 miljoen plaatsgevonden. In deze begroting komt daar nog ruim € 23 miljoen bij.

• De budgetten voor onderwijsinvesteringen (programma 1) zijn geïndexeerd. Dit betekent een bijstelling van € 1,9 miljoen de indexatie (18,7%) van de bovennormatieve kosten bij het Bertrand Russell college, het Zaanlands Lyceum en het Pascal college. Daarnaast is een verhoging van € 1,4 miljoen opgenomen voor het investeringsbudget Sint Michael College om de prijs marktconform te maken en het renovatieproject op een realistisch niveau in de markt kan worden gezet. Hierover heeft de raad in september 2022 een raadsbesluit genomen (2022/14445 ). Als laatste is gekeken naar de verwachte aanbestedingen die gedaan worden voor een nieuwe (jaarlijkse) actualisatie van het IHP in het voorjaar. Voor deze aanbestedingen is een extra indexering toegepast (€ 0,25 mln.).

Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de besluitvorming over het IHP VO 22.2.

• Het beschikbare krediet voor de Zaanburg wordt met € 0,6 miljoen verhoogd als gevolg van de indexering van de gemeentelijke bijdrage aan de vernieuwing van de Zaanbrug (programma 2). Zie voor een nadere toelichting raadsinformatiebrief 2022/13235 die de raad in juli 2022 heeft ontvangen.
• De investeringsbudgetten voor het verduurzamen van gemeentelijk vastgoed zijn met 10% verhoogd (€ 0,5 miljoen, programma 2). Dit percentage is gelijk aan de verhoging van de huur voor vastgoed.
• Voor de overige vervangingsinvesteringen in de openbare ruimte is een indexatie van 2,3% aangehouden (€ 18,6 miljoen, programma 2).
• Voor de realisatie van een fietsenstalling voor het gemeentelijk personeel is in 2023 € 3,5 miljoen gereserveerd. Dit bedrag is met 10% indexatielasten verhoogd (€ 0,35 miljoen, programma 7)

Herfasering
Herfasering is het actualiseren van de planning van de vervangingsinvesteringen in de tijd. Dit heeft (normaliter) geen consequenties voor de eerder vastgestelde kredieten. Het verschil van € 0,16 miljoen wordt in 2032 gecompenseerd, maar dit jaar valt buiten dit gepresenteerde overzicht.

Bijdrage derden
Bijdragen van derden aan investeringen, zoals subsidies, moeten op grond van regelgeving direct in mindering worden gebracht op de investeringsvolumes. De bijdragen van derden zijn geactualiseerd op basis van nieuwe ontwikkelingen. Ten opzichte van de Kaderbrief 2023-2026 zijn de bijdragen met in totaal € 7,2 miljoen verlaagd.

• De extra inkomsten in programma 1 (€ 0,2 miljoen) betreft de bijdrage van het schoolbestuur aan de uitbreiding van het schoolgebouw Wij land.
• Voor de (gedeeltelijke) dekking van de extra kosten Zaanbrug wordt in 2023 € 0,3 miljoen onttrokken aan de voorziening Zaanbrug (programma 2). Deze voorziening Zaanbrug is gevormd omdat Zaanstad de rol vervult van beheerder en ook de bediening van de Zaanbrug voor de gemeente Wormerland verzorgt. De gemeente Wormerland levert jaarlijks een financiële bijdrage voor deze rol en die bijdrage wordt in de voorziening voor het project bewaard. Tot nu toe zijn nog nauwelijks kosten voor de vervanging van de Zaanbrug ten laste van deze voorziening gebracht.

Ontwikkeling vervangingsinvesteringen voor de komende 10 jaar per programma
In onderstaande tabellen geven we de uitsplitsing van de vervangingsinvesteringen over de programma’s vanaf 2022. Tabel A betreft het financieel kader zoals dat is meegegeven bij de Kaderbrief 2023-2026. Tabel B bevat de voorgestelde wijzigingen in deze begroting. Tabel C bevat de investeringsbedragen na verwerking van alle mutaties en geeft het financieel kader op detailniveau voor de investeringsbedragen voor de begroting 2023. Tabel D geeft de door de raad bij deze begroting te autoriseren investeringsbedragen per programma.

Tabel A Financieel kader bij Kaderbrief 2023-2026

Tabel B Mutaties Begroting 2023-2026

Tabel C Totaal investeringsbedragen na mutaties Begroting 2023-206

Tabel D Te autoriseren investeringsvolumes 2023 per programma