Publiekrechtelijk
- Publiekrechtelijk Vervoerregio Amsterdam
(Bedragen x €1.000)Vervoerregio AmsterdamRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - openbaar lichaam
Oprichtings-/publicatiedatum:7 maart 2017Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:middelOpenbaar belangDe Vervoerregio Amsterdam heeft als doel het, door samenwerking van gemeenten, oplossen van regionale problemen en benutten van regionale kansen in de regio Amsterdam.
Bestuurlijk belangWethouder Slegers is lid van het AB/DB.
De wethouder van Amsterdam is voorzitter van het DB en tevens voorzitter van de Regioraad
Stemverhouding: 11,3%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen
Het aantal OV-reizigers nam door COVID-19 enorm af, terwijl de kosten voor de vervoerders op hetzelfde niveau bleven. Intussen kiezen mensen vaker voor alternatieven zoals de fiets en de auto en zien we dat steeds meer thuis wordt gewerkt en dat goederen meer en meer aan huis worden bezorgd. Doel van de VRA is het herstel van de kostendekkingsgraad van het OV, zodat toegewerkt kan worden naar een basis waar vanuit ontwikkeling en groei naar de toekomstige behoefte opnieuw mogelijk is. De prognoses van de vervoerders geven aan dat in 2025 de reizigersopbrengsten zich weer op het niveau van 2019 bevinden. De jaren 2023 en 2024 zijn overbruggingsjaren.
Nergens in Nederland is de druk op de woningmarkt zo hoog als in de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Daarom moeten er in korte tijd veel nieuwe woningen worden gebouwd. De totale behoefte in de MRA is 250.000 woningen tot 2040, waarbij 175.000 al moet worden gebouwd voor 2030. Om dit mogelijk te maken is een aanzienlijke bereikbaarheidsinvestering nodig van alle MRA-partners.
De projectkosten nemen toe door stijging van grondstof- en energieprijzen, mede als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Het betekent dat er in de volle breedte van de begroting naar ruimte moet worden gezocht; van investeringen in busbanen en fietsroutes tot de aanschaf van nieuw metromaterieel, van de vervangingsbudgetten tot de exploitatiegelden.
Met het nieuwe Dagelijks Bestuur wordt gewerkt aan een bestuursakkoord. In het bestuursakkoord wordt rekening gehouden met actualiteiten die spelen binnen de Vervoerregio Amsterdam. Het bestuursakkoord wordt in het najaar van 2022 gepresenteerd. De uitkomsten van het bestuursakkoord en de daarbij horende wijzigingen op de doelstelling en de financiën worden verwerkt in de begroting die in oktober aan de Regioraad wordt aangeboden.
Risicoprofiel
Financiële positie
Jaarrekening 2021
Het jaar 2021 is afgesloten met een positief saldo van € 63,3 miljoen. Het resultaat zal als volgt worden bestemd:
- toevoeging aan de begroting 2022 € 57,9 miljoen voor projecten die doorlopen naar 2022
- toevoeging aan saldo BDU € 5,4 miljoen
Begroting 2023-2026
De volgende bestuurlijke hoofdthema’s worden voorzien:
- Werken aan verkeersveiligheid; met een aanpak die erop gericht is om gevaarlijke wegen, fietspaden, kruispunten en rotondes versneld aan te pakken. Vanuit het Rijk wordt cofinanciering beschikbaar gesteld. Zaanstad werkt aan de verbetering van de verkeersveiligheid door uitvoering van de activiteiten uit het Werkplan verkeersveiligheid 2021-2023 en maakt hierbij gebruik van de mogelijkheden van cofinanciering door VRA en Rijk.
- Schoon & Duurzaam; het verduurzamen van alle onderdelen van het mobiliteitssysteem. Eén van de belangrijkere punten daarbij is het verschonen van het openbaar vervoer met de Zero Emissie-deal, waarmee de vervoerders worden ondersteund. De nieuwe concessie Zaanstreek-Waterland (eind 2023) zal uitgevoerd worden met bussen die volledig Zero Emissie (ZE) rijden.
- Samen Bouwen aan Bereikbaarheid (Sbab); in het programma ‘Samen Bouwen aan Bereikbaarheid’ werken regio en Rijk samen aan de bereikbaarheid van de Metropool tegen de achtergrond van de verdere groei met ruim 250.000 woningen tot 2040. Zaanstad is goed aangehaakt, o.a. bij de totstandkoming van het Multimodaal Toekomstbeeld MRA.
- Voor iedereen toegankelijke mobiliteit; De VRA wil ervoor zorgen dat zoveel mogelijk mensen zelfstandig kunnen reizen en daarmee meer vrijheid hebben in hun mobiliteit. Voorbeelden van acties zijn de inzet van de OV-Coach die mensen helpt reizen in het openbaar vervoer en het realiseren van toegankelijke haltes.
- Concessies openbaar vervoer; Het gebruik van het openbaar vervoer is nog niet op het niveau van voor corona. Het is nog niet duidelijk hoe dit zich verder zal ontwikkelen. Samen met het Rijk en de vervoerders werkt de VRA aan slim omgaan met de nieuwe situatie en de onzekerheden. De concessie Zaanstreek-Waterland is eind juni 2022 gegund aan EBS. EBS biedt vanaf de start een hoog vervoersaanbod aan en zet in op technologische ontwikkeling en nog meer inclusiviteit.
Risico's en beheersmaatregelen
- Corona Pandemie; de afname van OV-reizigers door COVID-19 kan leiden tot liquiditeitsproblemen bij de vervoerbedrijven. De beschikbaarheidsvergoeding van het Rijk is toegezegd tot en met eind 2022 → Om het vervoeraanbod aan te laten sluiten op de veranderde mobiliteitsbehoefte dienen andere accenten of prioriteiten in de meerjarenbegroting, investeringsprogramma’s en beleid te worden gelegd. De VRA neemt hierin de regie.
- Zuidasdok; het project zorgt voor een betere bereikbaarheid van de Amsterdamse Zuidas en het noordelijke deel van de Randstad. Stagnatie van het project raakt ook andere ambities, zoals aanpassingen op Amsterdam CS → Om de voortgang gaande te houden, is er continu overleg met Amsterdam en het Rijk.
- Woningbouwopgave MRA; in een vroege fase moet al rekening worden gehouden met de toekomstige mobiliteitsbehoefte. Bij het Rijk staat echter het denken over de bouwopgave centraal. Dit kan leiden tot onwenselijke mobiliteitspatronen of complexe mobiliteitsopgaven naderhand → De VRA is in allerlei gremia actief om de belangen van mobiliteit voor het voetlicht te brengen bij de planvorming.
- Tekort laadcapaciteit; het elektriciteitsnetwerk raakt vol hetgeen effect heeft voor de beschikbaarheid van laadcapaciteit voor elektrische bussen en de geplande instroom van elektrische bussen → De gemeente Amsterdam maakt deel uit van een taskforce om met oplossingen te komen. De VRA en GVB zijn via Amsterdam aangesloten hierbij.
- Duuzaamheidsambitie; voor het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen moeten veel partijen op veel niveaus in de regio samenwerken. De sturings- en beïnvloedingsmogelijkheden van de VRA zijn beperkt → De VRA houdt vinger aan de pols vanuit het programma Schoon en duurzaam en draagt zelf bij door in de bedrijfsvoering te werken op het hoogste niveau 5 van de duurzaamheidsprestatieladder.
middel - Publiekrechtelijk Centraal Nautisch Beheer
(Bedragen x €1.000)Centraal Nautisch BeheerRechtsvorm:Gemeenschappelijke regeling - bedrijfsvoeringsorganisatie
Oprichtings-/publicatiedatum:18-03-1994Vestigingsplaats:AmsterdamToezichtsregime:middelOpenbaar belangHet Centraal Nautisch Beheer (CNB) heeft als doel het verkrijgen van eenheid in het beleid en de uitvoering van taken van gemeenten en het rijk die betrekking hebben op het scheepvaartverkeer binnen het Noordzeekanaalgebied. De regeling is ook bedoeld om een bijdrage te leveren aan het verbeteren van infrastructurele voorzieningen en de toegankelijkheid van de vaarweg.
Bestuurlijk belangWethouder Slegers is lid van het bestuur, plaatsvervanger wethouder Onclin.
Stemverhouding: 15%Actualiteiten en risico'sActualiteiten en risico's
Ontwikkelingen
Voor 2023 zijn de volgende speerpunten benoemd, te weten:
• Visie Havenmeester 2030: in de visie zijn de ambities tot 2030 beschreven. Deze ambities worden verder uitgewerkt in de hieronder genoemde speerpunten / werkprogramma’s.
• Bereikbare haven: dit werkprogramma richt zich op een veilige, vlotte, duurzame en toekomstbestendige bereikbaarheid van de zeehavens in het Noordzeekanaalgebied.
• Datagedreven havenmeester: datagedreven processen helpen bij het hebben van een actuele informatiepositie van de haven, om voorspellingen te kunnen doen en om beoordelingen zoveel mogelijk geautomatiseerd te laten verlopen.
• Veilige haven: is een randvoorwaarde voor alle activiteiten in de haven.
• Schone Scheepvaart: het reduceren van emissies in de scheepvaart op basis van het emissiemodel geformuleerde ambities.
Risicoprofiel
Het risicoprofiel van de gemeenschappelijke regeling Centraal Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied is "gemiddeld" laag. Financieel draagt de gemeente Zaanstad nauwelijks bij in de gemeenschappelijke regeling. Het Havenbedrijf Amsterdam NV draagt het exploitatiesaldo. Zaanstad heeft 15% van de stemmen in het Algemeen Bestuur.
Financiële positie
Zaanstad betaalt jaarlijks een bedrag van € 11 als bijdrage voor het uitvoeren van veiligheidsinspecties bij zeeschepen. Voor het overige garandeert het Havenbedrijf Amsterdam de financiële exploitatie van de GR Centraal Nautisch Beheer Noordzeekanaalgebied.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico: Het CNB heeft geen eigen weerstandsvermogen. De publieke taakuitoefening is door het CNB gemandateerd aan de Divisie Havenmeester van het Havenbedrijf Amsterdam NV. De governance-regels waaraan Havenbedrijf Amsterdam NV moet voldoen, onder andere die van solvabiliteit en liquiditeit, waarborgen dat onverwachte financiële tegenvallers de publieke taakuitoefening niet in gevaar brengen.
Beheersmaatregelen vanuit gemeente Zaanstad:
- Begroting en jaarrekening van de afgelopen drie jaren zijn beschikbaar.
- Zaanstad neemt deel aan het Algemeen bestuur van CNB. Minimaal twee keer per jaar is er een bestuursvergadering. De vaststelling van de begroting en jaarrekening vindt plaats in het Algemeen bestuur CNB. Alvorens de jaarstukken ter vaststelling voor te leggen, kunnen de gemeenteraden jaarlijks een zienswijze geven op de jaarstukken.
- Zaanstad participeert in het Beleidsoverleg van het CNB. Dat komt elke twee maanden bij elkaar.
- Voorstellen van Verbonden Partijen tot aanpassing van de statuten en gemeentelijke deelname worden altijd besproken met sector Strategie en Control.
Risico: Havenbedrijf Amsterdam NV hanteert een systeem van risicomanagement gebaseerd op Enterprise Risk Management (COSO-ERM). Risico’s op verschillende deelgebieden zijn geïnventariseerd en geclassificeerd op basis van kans en mogelijke impact. Periodiek wordt deze inventarisatie herhaald om gewijzigde of nieuwe risico’s tijdig te kunnen onderkennen.
Beheersmaatregelen:
- goed opgeleid personeel (regelmatige oefening en bijscholing, eigen simulator);
- up-to-date-systemen en technische infrastructuur tot heldere processen & procedurebeschrijvingen met duidelijke bevelstructuur;
- het onderhouden van nauwe contacten met belangrijke externe belanghebbenden zoals Rijkswaterstaat;
- periodieke evaluatie of de bestaande beheersmaatregelen nog afdoende zijn en of aanvullende maatregelen nodig zijn.
middel
Privaatrechtelijk
- Privaatrechtelijk Betaalbare Koopwoningen Zaanstad
(Bedragen x €1.000)Betaalbare Koopwoningen ZaanstadRechtsvorm:Besloten Vennootschap
Oprichtings-/publicatiedatum:Vestigingsplaats:ZaandamToezichtsregime:hoogOpenbaar belangHet doel van Betaalbare Koopwoningen Zaanstad (BKZ) is tweeledig: - Het bevorderen van de volkshuisvesting overeenkomstig het beleid van de gemeente Zaanstad - Het realiseren van kwalitatief hoogwaardige sociale koopwoningen in de gemeente Zaanstad; het via erfpacht beschikbaar stellen van deze woningen aan de gewenste doelgroep en het uitvoeren van een beleid teneinde deze woningen zoveel mogelijk voor de doelgroep te behouden
Bestuurlijk belangGemeente Zaanstad is voor 100% eigenaar van de aandelen. Het voltallig college vertegenwoordigt de enige aandeelhouder gemeente Zaanstad.
Er is sprake van duale aansturing waarbij de wethouder financiën invulling geeft aan de eigenaarsrol en het inhoudelijk opdrachtgeverschap is belegd bij de beleidsportefeuillehouder.
Stemverhouding: 100%Actualiteiten en risico'sOntwikkelingen BKZ
BKZ Holding kent diverse modellen met elk een aparte BV:
- De portefeuille van BKZ BV traditioneel omvat op 1 januari 2022 nog ca. 171 contracten.
- De portefeuille van GRZ BV omvat op 1 januari 2022
- BKZ erfpachtvariant 128 contracten.
- BKZ instap ca. 39 contracten.
Ontwikkeling nieuw model : BKZ Starterswoning
Voor de bestaande modellen zit BKZ in een beheer fase, waarbij de nadruk komt te liggen op een goede beheersing van de financiën en cashflow en inzicht in het risico van het niet aflossen (afnemen van tranches). De overspannen woningmarkt van de laatste jaren heeft geleid tot een sterke stijging in de mate van tranche en grondafname. In 2021 is weer verder verkend of BKZ kan participeren in nieuwe activiteiten in de woningmarkt. Een nieuw ontwikkeld model (BKZ Starterswoning) gericht op het realiseren en behouden van bereikbare koopwoningen voor starters en huishoudens met lage middeninkomens, is begin 2020 door de raad vastgesteld. Het model voldoet aan hetgeen is bepaald in de door de gemeente vastgestelde doelgroepenverordening Sociale Koop op basis waarvan in nieuwe bestemmingsplannen een contingent sociale koopwoningen verplicht moet worden gerealiseerd. Inmiddels zijn ca 250 BKZ Starterswoningen in overeenkomsten met ontwikkelaars vastgelegd. In 2022 is hiervoor een nieuwe dochter : Starterswoningen Zaanstad B.V. opgericht. Tevens worden de eerste woningen in 2022 in het project Oostzijderpark gerealiseerd. De financiering hiervoor vindt plaats via de Bank Nederlandse Gemeenten. De gemeente geeft een gemeentegarantie voor deze lening.
Ontwikkeling nieuw model / BV Duurzaam Funderingsherstel Zaanstad
Door de overspannen woning- en bouwmarkt is het in 2017 vast gestelde model Duurzaam Funderingsherstel Zaanstad verder (DFZ) geëvalueerd. Dit model gaat om funderings- en cascoherstel in combinatie met het aanbrengen van energiebesparende maatregelen. Het model is in 2021 geherijkt en in 2022 wordt nog een derde woning aangekocht in het pilotblokje van de Molenstraat. In 2021 zijn er 4 woningen aangekocht van Parteon vanuit het project dwarsstraten in de Eendrachtstraat. Van deze vier woningen worden er 2 ingezet als wisselwoning en bij 2 vindt er sloop/nieuwbouw plaats. Daarnaast werkt BKZ in 2022 in opdracht van de gemeente de mogelijkheden uit voor renovatie dan wel sloop/nieuwbouw waarbij middelen vanuit het Volkshuisvestingsfonds kunnen worden ingezet.
Risicoprofiel
Het zwaartepunt van de risico's van BKZ liggen op het politieke en financiële vlak. De doelstelling van BKZ is bijdragen aan de volkshuisvesting binnen de gemeente Zaanstad. Deze doelstelling heeft politiek de aandacht. Vanwege de rekening courant en de leningsovereenkomst, die BKZ heeft afgesloten met de gemeente Zaanstad voor BKZ traditioneel tot een maximumbedrag van respectievelijk 5,5 miljoen euro en voor de Garantieregelingen tot 31 miljoen, is het financieel belang groot te noemen.
Financiële positie
Jaarrekening 2021
Jaarrekening 2021 is beschikbaar en wordt naar verwachting vastgesteld in de AvA van 12 oktober 2022. BKZ heeft het jaar 2021 afgesloten met een positief resultaat van € 2.908.910. Het resultaat is voor een groot deel gerealiseerd door de herwaardering van gronden. Door de waardestijging op de woningmarkt heeft de afname trend van tranches en gronden zich ook in 2021 voortgezet. Dit heeft geleid tot verdere aflossing van de RC van BKZ met € 2 miljoen waardoor het saldo eind 2021 positief is € 3,5 mln. Ook op de lening voor GRZ is afgelost en bedraagt het uitstaande bedrag nog € 13,78 mln. Daarnaast is er ook hier sprake van een rekening-courantverhouding die eind 2021 circa +/+ € 4,5 mln bedraagt.
Het eigen vermogen bedraagt ca € 19,4 mln.
Begroting 2023
De begroting 2023 wordt later dit jaar opgesteld.
Risico's en beheersmaatregelen
Risico's
- Het trancherisico op de opstal bestaat nog wel. Hierbij worden de tranches (20% (traditioneel) en 30% (afzetgarantiewoningen) van de opstalwaarde) niet afgenomen door de kopers (en dus niet terugbetaald op korte termijn). Dit komt omdat er geen inkomensstijging plaatsvindt. Gevolg is dat pas bij (door)verkoop de resterende tranches worden gerealiseerd (afgelost). BKZ monitort dit. Het risico wordt vertaald in de kasstroom.
- Risico van waardevermindering van de grond in de toekomst. De grond wordt na 25 jaar geherwaardeerd.
- Hoogconjunctuur leidt tot positieve kasstroom door afname van tranches en grond. Echter hierdoor daalt het aantal BKZ woningen en beschikbaarheid van woningen voor de doelgroep.
Beheersmaatregelen
- Jaarlijkse inkomenstoets bij kopers door BKZ;
- periodieke rapportages naar college (3x) en college en raad (1x). Deze rapportages bevatten gegevens met betrekking tot aantal woningen, liquiditeit, prognoses cashflow, risico’s, etc.;
- 1 á 2 keer per maand overleg tussen ambtenaren en de directeur van BKZ; de samenwerkingsrelatie is goed;
- Operationalisering van het nieuwe model (BKZ Starterswoning) waarbij BKZ woningen langer voor de doelgroep kan behouden;
- In het Plan van aanpak Verbetering kwaliteit woningvoorraad is geld gereserveerd voor de realisatie woningen duurzaam funderingsherstel Zaanstad in de periode 2018-2022.
- In de ontvangen middelen vanuit het Volkshuisvestingsfonds is geld gereserveerd voor renovatie en sloop-nieuwbouw in de periode 2022-2031.
hoog